สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท (บุญมา)
หัสข้อมูล
TLD-002-1291
ชื่อ - สกุล
สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท (บุญมา)
เกิด
พ.ศ. 2286
เสียชีวิต
วันที่ 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2346
ประวัติ
สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท พระนามเดิม บุญมา เป็นพระราชอนุชาร่วมพระชนกชนนีกับพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช มีพระราชสมภพเมื่อพ.ศ. 2286 ทรงรับราชการกรมมหาดเล็กในตำแหน่งนายสุจินดาหุ้มแพร ก่อนเสียกรุงศรีอยุธยาได้เสด็จไปหารือกับพระเชษฐาซึ่งขณะนั้นดำรงตำแหน่งยกกระบัตรเมืองราชบุรี แล้วจึงล่วงหน้าพาพระราชมารดาสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีไปส่ง ณ หัวเมืองชายทะเลตะวันออก ซึ่งขณะนั้นสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีกำลังทรงรวมพลอยู่ เป็นโอกาสให้นายสุจินดาได้ถวายตัวเข้ารับราชการมาแต่นั้น
กาลพระเจ้ากรุงธนบุรี นายสุจินดามีความชอบในการศึกอย่างต่อเนื่อง จนในที่สุดหลังจากปราบชุมนุมเจ้าพระฝางสำเร็จก็ได้เป็นเจ้าพระยาสุรสีหพิษณวาธิราช สำเร็จราชการเมืองพิษณุโลก
เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชทรงปราบดาภิเษกขึ้นเป็นปฐมกษัตริย์แห่งบรมราชจักรีวงศ์แล้ว ก็ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาพระราชอนุชาขึ้นเป็นพระมหาอุปราช กรมพระราชวังบวรสถานมงคล (ตำแหน่งวังหน้า) ทรงเป็นแม่ทัพผู้ทรงพระปรีชาสามารถสูงทั้งในเชิงยุทธศาสตร์และยุทธวิธี พระราชภารกิจหลักจึงเป็นการรบเพื่อป้องกันประเทศตลอดพระชนม์ชีพ แต่ก็ได้ทรงงานด้านอื่นอีกไม่น้อย เช่นการก่อสร้างพระราชวังบวรสถาน บูรณะปฏิสังขรณ์วัดมหาธาตุและทรงส่งเสริมงานศิลปะสาขาอื่น ๆ ตลอดจนได้ทรงพระนิพนธ์งานประเภทบันทึกจดหมายเหตุเชิงวิจารณ์ไว้ด้วย
ในพ.ศ. 2345 หลังจากเสด็จยกทัพขึ้นไปปราบพม่าที่ยกมาล้อมเชียงใหม่ สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาทก็ทรงพระประชวรต้องหยุดทัพอยู่ที่เมืองเถิน เมื่อพม่าแตกทัพไปแล้วจึงเสด็จกลับ ต่อมาพระโรคกำเริบขึ้นจนสวรรคตเมื่อวันที่ 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2346 พระชนมายุได้ 60 พรรษา
ผลงาน / งานประพันธ์
1. เพลงยาวถวายพยากรณ์เมื่อเกิดฟ้าผ่าพระที่นั่งอมรินทราภิเษกมหาปราสาท
2. นิราศเสด็จไปปราบพม่าเมืองนครศรีธรรมราช
3. เพลงยาวตีเมืองพม่า
ผู้เรียบเรียง
สุมาลี วีระวงศ์
เอกสารอ้างอิง
นิราศพระราชนิพนธ์กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท. พระนคร : โสภณพิพรรฒธนากร, 2466. (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสมรรัตน์สิริเชษฐ โปรดให้พิมพ์เมื่อปีกุน พ.ศ. 2466)
ศุภวัฒย์ เกษมศรี, พลตรี ม.ร.ว. และรัชนี ทรัพย์วิจิตร. พระอนุวงศ์ชั้นหม่อมเจ้าในพระราชวงศ์จักรี. กรุงเทพฯ : บรรณกิจ 1991, 2549.
แสงโสม เกษมศรี, ม.ร.ว. และวิมล พงศ์พิพัฒน์. ประวัติศาสตร์ กรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม 1 รัชกาลที่ 1-รัชกาลที่ 3 พ.ศ. 2325-2394. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2525. (จัดพิมพ์เป็นที่ระลึกเนื่องในโอกาสสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ 200 ปี)
รูปแบบลิขสิทธิ์
Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)
