พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงศาธิราชสนิท / พระองค์เจ้านวม
หัสข้อมูล
TLD-002-1481
ชื่อ - สกุล
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงศาธิราชสนิท / พระองค์เจ้านวม
เกิด
วันที่ 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2351
เสียชีวิต
วันที่ 16 สิงหาคม พ.ศ. 2414
ประวัติ
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงศาธิราชสนิท พระนามเดิม พระองค์เจ้านวม เป็นพระราชโอรสพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยประสูติแต่เจ้าจอมมารดาปรางใหญ่ เมื่อวันที่ 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2351
พระองค์เจ้านวมทรงได้รับการศึกษาเบื้องต้นจากเจ้านายสตรีในพระบรมมหาราชวัง เมื่อทรงโสกันต์แล้วได้ทรงผนวชเป็นสามเณรในวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม เป็นศิษย์ของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
พระองค์เจ้านวมทรงศึกษาวรรณคดี ศาสนา โบราณราชประเพณี และทรงศึกษาวิชาทางแพทย์แบบดั้งเดิมจากพระมารดาและขรัวตาขรัวยายซึ่งเป็นแพทย์แผนโบราณแห่งตำบลบางช้าง เมืองสมุทรสงคราม ทั้งยังทรงศึกษาเพิ่มเติมจากหมอหลวงและตำราต่าง ๆ จนทรงมีความรู้ทางแพทย์แผนโบราณเป็นอย่างดี ในพ.ศ. 2371 ทรงเริ่มศึกษาความรู้ตามแบบตะวันตกจากคณะมิชชันนารี ได้ทรงศึกษาภาษาอังกฤษและความรู้อื่น ๆ โดยเฉพาะวิชาการแพทย์ ในพ.ศ. 2373 ได้ทรงศึกษาจากนายแพทย์แดนบีช บรัดเล (หมอบรัดเล) และคณะ ซึ่งเป็นมิชชันนารีคณะต่อมา พระองค์เจ้านวมได้ทรงพยายามประยุกต์ความรู้ทางการแพทย์ตะวันตกเข้ากับการแพทย์ดั้งเดิมของไทยในการรักษาโรคต่าง ๆ
พ.ศ. 2385 ตำแหน่งเจ้ากรมหมอหลวงว่างลง พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาให้พระองค์เจ้านวมเป็นพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวงศาธิราชสนิท ดำรงตำแหน่งเจ้ากรมหมอหลวง ต่อมาพ.ศ. 2394 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็น พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงวงศาธิราชสนิท
กรมหลวงวงศาธิราชสนิททรงมีบทบาทสำคัญในการทำให้การแพทย์แผนใหม่เป็นที่รู้จักและยอมรับมากขึ้น นอกจากราชการกรมหมอหลวงแล้วยังทรงได้รับมอบหมายให้ปฏิบัติราชการในกรมอื่น ๆ ด้วย เช่น ทรงกำกับราชการกรมมหาดไทยและพระคลังสินค้า ทรงเป็นแม่ทัพหลวงในสงครามเชียงตุง ทรงเป็นที่ปรึกษาราชการแผ่นดิน และเป็นพระอาจารย์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
กรมหลวงวงศาธิราชสนิทสิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 16 สิงหาคม 2414 พระชนมายุได้ 64 ปี ทรงเป็นต้นราชสกุลสนิทวงศ์
ในพ.ศ. 2551 เนื่องในวาระฉลองวันประสูติครบ 200 ปี องค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ได้ประกาศยกย่องพระเกียรติคุณให้กรมหลวงวงศาธิราชสนิททรงเป็นบุคคลสำคัญของโลก สาขาปราชญ์และกวี
ผลงาน / งานประพันธ์
1. ตำราสรรพคุณยา
2. โคลงจินดามณี
3. นิราศพระประธม
4. นิราศสุพรรณ
5. กลอนกลบทสิงโตเล่นหาง ใน จารึกวัดพระเชตุพน
6. กลบทชื่อสิงห์โตเล่นหาง ใน เพลงยาวกลบท
7. โคลงภาพฤาษีดัดตน
ผู้เรียบเรียง
วิพุธ โาภวงศ์
เอกสารอ้างอิง
กุหลาบ มัลลิกะมาส และวิพุธ โสภวงศ์. ประวัติวรรณคดี 2. พิมพ์ครั้งที่ 10. กรุงเทพฯ : คุรุสภา, 2545.
ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. คนดีที่ข้าพเจ้ารู้จัก. กรุงเทพฯ : บัณฑิตการพิมพ์, 2527.
อรวรรณ ทรัพย์พลอย. “บทบาทและความสำคัญของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงศาธิราชสนิทในการบริหารราชการแผ่นดิน.” วิทยานิพนธ์ภาควิชาประวัติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2535.
รูปแบบลิขสิทธิ์
Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)
