พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหลวงบดินทรไพศาลโสภณ
หัสข้อมูล
TLD-002-0691
ชื่อ - สกุล
พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหลวงบดินทรไพศาลโสภณ
เกิด
วันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2369
เสียชีวิต
วันที่ 5 กรกฎาคม พ.ศ. 2446
ประวัติ
พระนามเดิมพระองค์เจ้าสิงหรา เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาคล้าย เมื่อพระชนมายุ 6 ปี ทรงเรียนหนังสือไทยกับพระองค์เจ้ามณฑาซึ่งเป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาลงโลกมหาราช มาจนพระชนมายุได้ 9 ปี ครั้นหนังสือไทยทรงทราบแตกฉานแล้ว จึงทรงศึกษาหนังสือขอมกับอาจารย์ฉิมที่พระที่นั่งราชกิจวินิจฉัย เรียนมูลจนจบแล้ว ทรงศึกษาคัมภีร์โหราศาสตร์กับขุนโชติพรหมา (พูน) ทรงศึกษาคัมภีร์สุริยาตร์และสารัมภ์จนพระชนม์ได้ 10 ปี
เมื่อพระชนม์ได้ 14 ปี ทรงผนวชเป็นสามเณรประทับ ณ วัดมหาธาตุ อยู่ในสำนักสมเด็จพระสังฆราช (ด่อน) ได้ถวายเทศน์มหาชาติมหาราช ทรงศึกษาดาราศาสตร์ โหราศาสตร์ ผูกดวงชาตาจากขุนเทพากร (ด้วง) ครั้นพระชนม์ 20 ปี ได้รับพระราชทานที่สร้างวังบริเวณวัดราชบพิธ ต่อมาพระชนม์ได้ 22 ปี ทรงผนวชเป็นภิกษุ สมเด็จพระสังฆราช (นาค) วัดราชบุรณเป็นพระอุปชฌาย์ เสด็จประทับอยู่ ณ วัดราชสิทธารามในสำนักพระญาณสังวรเถร (บุญ) ได้ถวายเทศนามหาชาติกัณฑ์วนประเวศ และทรงเรียนวิสัชนาธุระ ครั้นลาผนวชแล้ว ได้รับพระราชทานเบี้ยหวัดเพิ่มขึ้นเป็นปีละ 7 ชั่ง พระชนม์ 25 ปี พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคต
ครั้นถึงรัชกาลที่ 4 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็นพระองค์เจ้าต่างกรม มีพระนามจารึกในพระสุพรรณบัฏว่า พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นอักษรสาสนโสภณ ได้ทรงบังคับการในกรมพระอาลักษณ์ และได้รับพระราชทานเปลี่ยนวัง แล้วทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ชำระความฎีกาบ้าง ได้ทรงศึกษาคัมภีร์โหราศาสตร์เบ็ดเตล็ดต่างๆ จากพระยาโหราธิบดี (บัว) และได้ทรงศึกษาเรื่องเก่าๆ จากพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวกับเจ้านายเก่าๆ บ้าง
ต่อมาในรัชกาลที่ 5 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ทรงบังคับการในกรมอักษรพิมพการอีกกรมหนึ่ง ครั้นถึง พ.ศ. 2420 โปรดเกล้าฯ เลื่อนพระอิสริยยศเป็นพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมขุนบดินทรไพศาลโสภณ โปรดให้เป็นอธิบดีศาลรับสั่งชำระความราชตระกูลมาตลอดจนได้ทรงจัดกระทรวงยุติธรรมใหม่ ภายหลังมีพระชนมายุยิ่งกว่าพระบรมวงศานุวงศ์ฝ่ายหน้าพระองค์ใด จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนพระอิสริยยศเป็นพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหลวงบดินทรไพศาลโสภณ เมื่อ พ.ศ. 2439
พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหลวงบดินทรไฟศาลโสภณ สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 5 กรกฎาคม พ.ศ. 2446 พระชนมายุได้ 77 ปี ทรงเป็นต้นราชสกุลสิงหรา มีหม่อมเจ้าชาย 26 องค์ หม่อมเจ้าหญิง 24 องค์ รวม 50 องค์
ผลงาน / งานประพันธ์
1. โคลงภาพเรื่องรามเกียรติ์ที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม
-ห้องที่ 100 - 101 รวมโคลง 56 บท เนื้อความตั้งแต่พระรามเตรียมรบกับทัพนาสูรจนถึงหนุมานทำลายพิธีหุงน้ำทิพย์
2. โคลงภาพพระราชพงศาวดาร
-โคลงประกอบรูปที่ 92 แผ่นดินสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ภาพกัปตันเฮนรีเบอร์นี ทูตอังกฤษเข้าเฝ้าฯ
ผู้เรียบเรียง
บุหลง ศรีกนก และพลตรี หม่อมราชวงศ์ศุภวัฒย์ เกษมศรี
เอกสารอ้างอิง
จดหมายเหตุเรื่องทรงตั้งพระบรมวงศานุวงศ์กรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม 1. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545, (คณะกรรมการจัดพิมพ์หนังสือที่ระลึกและจดหมายเหตุพระราชพิธีสมมงคลพระชนมายุเท่าพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช)
อัมภวสมัย ฉบับที่ 13 (13 ก.ค. 122)
รูปแบบลิขสิทธิ์
Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)
