พระนามเดิม เจ้าฟ้ากลาง  พระราชโอรสลำดับที่ 65 ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ประสูติแต่เจ้าฟ้ากุณฑลทิพยวดี ในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงดำรงตำแหน่งพระเจ้าน้องยาเธอ ได้ทรงรับราชการฉลองพระเดชพระคุณมาจนตลอดแผ่นดิน ครั้นต่อมาในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ก็ได้ทรงพระอุตสาหะรับราชการฉลองพระเดชพระคุณมากขึ้น พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชดำริว่าเป็นอรรคอุดมสุขุมาลชาติ และได้ทรงพระอุตสาหะ  รับราชการฉลองพระเดชพระคุณด้วยความซื่อสัตย์สุจริต ทรงพระปรีชารอบรู้ในสรรพราชกิจและศิลปศาสาตร์วิชาการต่างๆ สมควรจะเพิ่มพระเกียรติยศให้ยิ่งใหญ่ขึ้น จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ  เจ้าฟ้ามหามาลา

 ต่อมาใน พ.ศ. 2410  ได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาขึ้นเป็นสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมขุนบำราบปรปักษ์  ในรัชกาลเดียวกันนี้ก็ได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สำเร็จราชการในกรมใหญ่น้อยต่างๆ หลายกรม คือกรมวัง กรมภูษามาลา กรมช้าง กรมพระธรรมการและโหรพราหมณ์เป็นต้น

ถึงรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พ.ศ. 2417 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็นสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมพระบำราบปรปักษ์  โปรดเกล้าฯ ให้สำเร็จราชการในกรมพระคลังมหาสมบัติและกรมอื่น ๆ อีกหลายกรม

ครั้น พ.ศ. 2421  เจ้าพระยาภูธราภัย (นุช  บุณยรัตพันธุ์) ที่สมุหนายกถึงอสัญกรรม จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สำเร็จราชการสิทธิขาดในกรมมหาดไทย  ต่อมาพ.ศ. 2428  ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาเป็นสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมสมเด็จพระบำราบปรปักษ์

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมสมเด็จพระบำราบปรปักษ์สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 1 กันยายน  พ.ศ.2429  พระชนมายุได้ 68 ปี  ทรงเป็นต้นราชสกุลมาลากุล

ภายหลังในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวได้โปรดให้ออกพระนามว่า  สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมพระยาบำราบปรปักษ์

 

1.  คำขับร้อง  

2. โคลงพระราชพิธีทวาทศมาส

3. โคลงภาพเรื่องรามเกียรติ์ที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม

-ห้องที่ 74 – 76 รวมโคลง 84 บท เนื้อความตั้งแต่สารันสูรแจ้งข่าวการศึกจนถึงหนุมานเชิญเขาสรรพยามาแก้ศรพรหมาสตร์

4.  โคลงสุภาษิตใหม่  

บทที่ 32-33 โคลงความงาม  

บทที่ 48 โคลงความเบื่อหน่าย   

บทที่ 54 โคลงความเย่อหยิ่ง         

บทที่ 75 โคลงความอาลัย   

บทที่ 86 โคลงความริษยา   

บทที่ 105 โคลงความพยาบาท   

บทที่ 180 โคลงว่าด้วยความกล้าหาญ

บทที่ 194 โคลงความเกียจคร้าน   

บทที่ 222 [ไม่ปรากฏชื่อ]

บทที่ 251 โคลงว่าด้วยความเพียร   

บทที่ 276-280 โคลงความโลภ   

บทที่ 300 โคลงความโทมนัส   

บทที่ 318-321  โคลงความโสมนัส   

บทที่ 344 โคลงความโกง     

บทที่ 356-361 โคลงความสัตย์ซื่อ

5. ว่าด้วยพระแสงศรสามองค์  

6.  ลิลิตทศพร

7.  ลิลิตหิมวันต์

8.  โคลงนิราศเพนียด

"ราชกิจจานุเบกษา จ.ศ.1248  เล่ม 3.  

ศุภวัฒย์  เกษมศรี, พล.ต. ม.ร.ว. และรัชนี  ทรัพย์วิจิตร.  พระอนุวงศ์ชั้นหม่อมเจ้าในพระราชวงศ์จักรี.  พิมพ์ครั้งที่ 3.  กรุงเทพฯ : บรรณกิจ, 2549.