พระเจ้ากาลิงคราชบรมจักรพรรดิเป็นตัวละครในเรื่องกาลิงคชาดก  เตรสกนิบาต  ในนิบาตชาดก

 

พระเจ้ากาลิงคราชครองราชสมบัติอยู่ ณ ทันตปูรนคร*ในแคว้นกาลิงคราษฐ์*  มีโอรส 2 พระองค์  องค์ใหญ่ทรงนามว่ามหากาลิงคะ*  องค์เล็กทรงนามว่าจุลลกาลิงคะ*  พราหมณ์ปุโรหิตทำนายว่ามหากาลิงคะจะได้เป็นกษัตริย์  ส่วนจุลลกาลิงคะจะออกบวชเป็นดาบส  แต่จะมีโอรสเป็นบรมจักรพรรดิราช  ต่อมาพระโอรสองค์ใหญ่เสด็จขึ้นครองราชย์ ส่วนองค์เล็กได้เป็นอุปราช

 

เมื่อพราหมณ์ผู้รู้นิมิตทั้งหลายทำนายว่าโอรสจะได้เป็นบรมจักรพรรดิราช  พระอุปราชก็เกิดความอหังการ มิได้เกรงพระราชา  พระราชาจึงมีรับสั่งให้อำมาตย์ไปจับตัวพระอนุชา แต่อำมาตย์กลับไปทูลพระอุปราชให้หนีไป  พระอุปราชจึงนำของ 3 สิ่ง คือ แหวน  ผ้ากัมพล  พระขรรค์ ให้อำมาตย์ดูแล้วตรัสว่าถ้าผู้ใดมีของ 3 สิ่งนี้ ให้อัญเชิญขึ้นเป็นกษัตริย์เพราะผู้นั้นคือโอรสของพระองค์  จากนั้นพระอุปราชก็เสด็จไปบวชเป็นดาบสในป่า พำนักในอาศรมใกล้ฝั่งน้ำแห่งหนึ่ง

 

ในครั้งนั้นอัครมเหสีของพระเจ้ามัททราช*แห่งสาคลนคร*ในแคว้นมัททราษฐ์*ทรงครรภ์ ประสูติพระธิดาองค์หนึ่ง  พราหมณ์ผู้รู้นิมิตทั้งหลายทำนายว่าพระธิดาจะเที่ยวภิกขาจารเลี้ยงชีพ แต่จะมีโอรสเป็นบรมจักรพรรดิราช  เมื่อพระราชาทั้งหลายในชมพูทวีปได้ข่าวก็พากันมาเมืองสาคลนครพร้อมกัน เพราะประสงค์จะได้พระธิดาไปเป็นอัครมเหสี  พระเจ้ามัททราชทรงเกรงว่าถ้ายกพระธิดาให้พระราชาองค์ใด  พระราชาองค์อื่นๆ จะกริ้ว จึงพาอัครมเหสีและพระธิดาปลอมองค์เสด็จเข้าป่า ผนวชเป็นดาบสอยู่ในอาศรมใกล้กับอาศรมของจุลลกาลิงคดาบส

 

ต่อมาพระธิดาได้พบกับจุลลกาลิงคดาบส  ต่างเกิดความปฏิพัทธ์กัน จึงได้อยู่ร่วมอภิรมย์กันจนพระธิดาทรงครรภ์ประสูติโอรสผู้มีลักษณะอันอุดม  พระบิดามารดาให้นามว่ากาลิงคกุมาร  เมื่อเจริญวัยกาลิงคกุมารก็ได้ไปศึกษาศิลปศาสตร์จนสำเร็จ

 

วันหนึ่งพระบิดาของกาลิงคกุมารรู้ว่าพระเจ้ามหากาลิงคพระเชษฐาสิ้นพระชนม์ จึงตรัสกับโอรสว่าให้ไปเมืองทันตปูรนครเพื่อสืบราชสมบัติ แล้วมอบแหวน  ผ้ากัมพล และพระขรรค์  กำชับให้ไปหาอำมาตย์แสดงของทั้ง 3 สิ่ง  อำมาตย์จะให้ขึ้นครองราชย์  เมื่อกาลิงคกุมารเสด็จไปถึงเมืองทันตปูรนครก็ทำตามคำสั่งของพระบิดา  อำมาตย์และอำมาตย์ราชบริษัททั้งหลายก็อภิเษกกาลิงคกุมารขึ้นเป็นกษัตริย์ทรงนามว่าพระเจ้ากาลิงคราช  ครั้งนั้นพระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นปุโรหิตชื่อภารทวาชะ*ปุโรหิตทูลให้พระเจ้ากาลิงคราชทรงบำเพ็ญจักรวรรดิวัตรให้บริบูรณ์ ทำให้ทรงเป็นบรมจักรพรรดิ  

 

ต่อมาพระเจ้ากาลิงคราชบรมจักรพรรดิทรงช้างเผือกพระที่นั่งเหาะไปหาพระชนกชนนีในป่า  เมื่อไปถึงมณฑลต้นศรีมหาโพธิที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้ ช้างก็ไม่สามารถเหาะผ่านมณฑลนั้นได้แต่นิ่งอยู่  พระเจ้ากาลิงคราชบรมจักรพรรดิจึงทรงใช้ขอสับเตือน แต่ช้างก็ไม่สามารถไปได้  ปุโรหิตภารทวาชะซึ่งตามเสด็จเห็นดังนั้นก็สงสัยว่าไม่มีสิ่งกีดขวางใดๆ ในอากาศ เหตุใดช้างจึงไม่สามารถไปได้  จึงลงจากอากาศไปสำรวจดูก็เห็นโพธิมณฑลอันเป็นที่ตรัสรู้ของพระพุทธองค์ก็เข้าใจว่าชนทั้งหลายแม้แต่ท้าวสักกเทวราช (พระอินทร์) ก็ไม่สามารถเหาะเหนือโพธิมณฑล จึงไปทูลพระเจ้ากาลิงคราชบรมจักรพรรดิ แต่พระองค์มีพระประสงค์จะพิสูจน์ถ้อยคำของปุโรหิตภารทวาชะว่าจริงหรือเท็จ จึงทรงใช้ขอสับช้างสับซ้ำ จนช้างได้รับความเจ็บปวดทุกข์ทรมานถึงกับสิ้นชีวิต  พระเจ้ากาลิงคราชบรมจักรพรรดิไม่รู้ว่าช้างตายแล้ว ยังคงประทับอยู่เช่นนั้น ปุโรหิตภารทวาชะต้องทูลเชิญให้ก้าวพระบาทไปทรงช้างพระที่นั่งเชือกใหม่ซึ่งน้อมหลังเข้ามาใกล้พระองค์  ส่วนช้างที่ตายก็ตกลงสู่พื้นดิน  พระเจ้ากาลิงคราชบรมจักรพรรดิเสด็จลงจากอากาศ ทอดพระเนตรโพธิมณฑลแล้วทรงสรรเสริญปุโรหิตภารทวาชะว่าเป็นสัมพุทธผู้รู้ผู้เห็นเหตุทั้งปวง แต่ปุโรหิตไม่ยอมรับคำที่ทรงสรรเสริญ  ทูลว่าตนเป็นผู้รู้เหตุทั้งปวงเพราะอาคม แต่พระพุทธองค์ตรัสรู้เหตุทั้งปวงด้วยพระสัพพัญญุตญาณ  พระเจ้ากาลิงคราชบรมจักรพรรดิได้ทรงสดับก็มีพระทัยปีติโสมนัส  โปรดให้มหาชนนำดอกไม้และของหอมทั้งหลายมาสักการบูชามหาโพธิมณฑลเป็นเวลา 7 วัน  หลังจากทรงกระทำโพธิบูชาแล้ว ก็เสด็จไปยังอาศรมของพระชนกชนนี  รับทั้งสองพระองค์กลับเมืองทันตปูรนคร

 

พระเจ้ากาลิงคราชบรมจักรพรรดิทรงทำบุญทั้งหลายมีทานเป็นต้น  เมื่อสิ้นพระชนม์ก็ไปเกิดในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์