ท้าวกาหลังเป็นตัวละครในบทละครเรื่องอิเหนา เป็นกษัตริย์วงศ์เทวา 1 ใน 4 พี่น้องซึ่งมีอำนาจยิ่งใหญ่ครองเมืองสำคัญ 4 เมือง ได้แก่ กุเรปัน* ดาหา* กาหลัง* และสิงหัดส่าหรี* ท้าวกาหลังมีธิดาคือ นางสะการะหนึ่งหรัด* และนางบุษบารากา*
ท้าวกาหลังรักศักดิ์วงศ์เทวายิ่งนัก ดังจะเห็นได้จากตอนเกิดศึกกะหมังกุหนิง* ท้าวดาหา* ให้ทูตไปแจ้งเหตุแก่ท้าวกาหลัง ท้าวกาหลังตอบว่า “พระเชษฐาทำผิดจะโทษใคร เอาอะหนะไปยกให้ระตู ศัตรูจึงประมาทหมิ่นได้” และตอนที่ท้าวจะมาหรา*มีสารมาขอธิดา ท้าวกาหลังก็ปฏิเสธว่า
อันอะหนะของเราทั้งสอง ล้วนมีคู่ครองพิสมัย
ซึ่งสิงหัดสาหรีกล่าวไว้ เป็นในสุริย์วงศ์เดียวกัน
เราไม่ให้ระตูเป็นผู้อื่น จงคืนบรรณาการไปเขตขัณฑ์
พระเคืองขัดตรัสความแต่เท่านั้น แล้วทรงธรรม์ไม่ว่าประการใด
ท้าวกาหลังเป็นผู้ใหญ่คนกลางที่ช่วยให้เหล่าโอรสและธิดาของวงศ์เทวา ซึ่งปลอมตัวอยู่และได้มาพบกันที่เมืองกาหลังได้มีโอกาสทำความรู้จักและเข้าใจกัน โดยไม่ต้องฆ่าฟันกันเอง ท้าวกาหลังรับอุณากรรณ* (นางบุษบา*) และปันหยี* (อิเหนา*) ซึ่งเป็นโจรป่าเป็นบุตรบุญธรรม เมื่อย่าหรัน* (สียะตรา*) ลอบลักนางเกนหลง* หรือหลงหนึ่งหรัด* (วิยะดา*) น้องสาวปันหยี ปันหยียกพลไปตามและตั้งใจจะฆ่าย่าหรัน ท้าวกาหลังไปห้ามปันหยีและขอชีวิตย่าหรันไว้
นามานุกรม