ดาบสโพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องฌานโสธนชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก
ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นดาบสผู้เป็นอาจารย์ เมื่อดาบสอาจารย์จะสิ้นชีวิตในป่ากว้าง พวกดาบสที่เป็นศิษย์พากันมาถามถึงคุณวิเศษของอาจารย์ อาจารย์จึงกล่าวว่าเนวสญฺญีนาสญฺญี (มีความรู้สึกตัวก็ไม่ใช่ ไม่มีความรู้สึกตัวก็ไม่เชิง) เหล่าดาบสไม่เชื่อ ครั้นหัวหน้าศิษย์ดาบสบอกอีก ดาบสเหล่านั้นก็ไม่เชื่อฟัง
ขณะนั้นพระดาบสโพธิสัตว์ผู้เป็นอาจารย์ได้ไปเกิดในพรหมโลกแล้ว ก็ได้เหาะลงมาจากชั้นอาภัสรพรหมพิมาน ลอยอยู่ในอากาศแล้วสั่งสอนศิษย์ให้เว้นจากกิเลสเพื่อให้เกิดฌานสมาบัติ หลังจากแสดงธรรมแล้ว อาภัสรพรหมโพธิสัตว์ก็กล่าวสรรเสริญคุณของดาบสศิษย์ผู้ใหญ่ แล้วกลับไปยังพรหมโลก ตั้งแต่นั้นมาเหล่าดาบสก็เชื่อฟังคำสอนของหัวหน้าศิษย์ดาบสเสมอ
นามานุกรม