TLD-003-1458

ดาบสโพธิสัตว์ 12 (ชื่อตัวละคร)

โลหกุมภิชาดก   นิบาตชาดก  

ดาบสโพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องโลหกุมภิชาดก จตุกกนิบาต ในนิบาตชาดก

ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติในตระกูลพราหมณ์แห่งแคว้นกาสี ครั้นเจริญวัยได้ออกบวชเป็นดาบสอยู่ในป่าหิมพานต์ คืนหนึ่งพระเจ้าพรหมทัตได้ยินเสียงสัตว์นรก 4 ตนร้องว่า ทุ. ส. น. โส. ก็ตกพระทัยกลัว พราหมณ์ทั้งหลายทูลว่าเป็นลางร้าย จะเกิดอันตราย ต้องบูชายัญด้วยเครื่องสี่คือสิ่งมีชีวิตอย่างละ 4 มีช้าง ม้า วัว มนุษย์ เป็นต้น ปุโรหิตกับพราหมณ์สั่งให้คนไปขุดหลุมยัญแล้วผูกสรรพสัตว์ทั้งหลายไว้ที่หลัก ดาบสโพธิสัตว์รู้ด้วยทิพจักษุ ก็คิดจะไปช่วยจึงเหาะไปอยู่ในอุทยานเมืองพาราณสี

ในระหว่างเตรียมการบูชายัญหัวหน้าศิษย์ของปุโรหิตเห็นว่าการฆ่าผู้อื่นไม่มีอยู่ในเวทศาสตร์จึงสอบถาม ปุโรหิตห้ามไว้แล้วบอกว่าหากมีการบูชายัญก็จะได้เนื้อสัตว์และทรัพย์มหาศาลจากพระราชา หัวหน้าศิษย์ไม่เห็นด้วยจึงหลีกไปที่อุทยาน เมื่อพบดาบสโพธิสัตว์ก็เล่าเรื่องราวต่างๆ ให้ฟังและขอให้ดาบสช่วยสรรพสัตว์ให้พ้นภัย ดาบสโพธิสัตว์จึงให้ไปเชิญพระเจ้าพรหมทัตมา พระเจ้าพรหมทัตต้องการรู้ความหมายของเสียงร้องของสัตว์นรกจึงไปสอบถามดาบส

ดาบสโพธิสัตว์ทูลว่าชาติก่อนสัตว์นรกเหล่านี้ได้ล่วงประเวณีกับภรรยาของผู้อื่น เมื่อตายแล้วแต่ละคนจึงต้องไปเกิดในหม้อโลหะ 4 ใบรอบเมืองพาราณสี ถูกเคี่ยวเป็นฟองอยู่ในน้ำกรดที่เดือดพล่าน ต้องจมลงไปก้นหม้อเป็นเวลา 30,000 ปี แล้วลอยขึ้นมาอีก 30,000 ปี ครั้นถึงปากหม้อ แต่ละตนก็ชะเง้อมองภายนอกแล้วกล่าวคาถา แต่เปล่งเสียงได้ตนละพยางค์ก็กลับจมลงไปอีก แล้วดาบสโพธิสัตว์ก็อธิบายต่อไปว่าสัตว์นรกที่เปล่งเสียงว่า ทุ. ต้องการจะกล่าวว่าเมื่อมีโภคะอยู่พวกตนไม่ทำทาน สัตว์นรกตัวที่เปล่งเสียงว่า ส. ต้องการจะกล่าวว่าเมื่อไรพวกตนจะพ้นจากนรกนี้ สัตว์นรกที่เปล่งเสียงว่า น. ต้องการจะกล่าวว่าการตกนรกไม่มีที่สิ้นสุดเพราะได้ทำบาปกรรมไว้ และสัตว์นรกที่เปล่งเสียงว่า โส. ต้องการจะกล่าวว่าหากได้เกิดเป็นมนุษย์ จะอยู่ในศีลและบำเพ็ญกุศลให้มาก แล้วดาบสโพธิสัตว์ก็ทูลพระราชาว่าเสียงร้องเหล่านั้นไม่ได้เป็นอันตรายต่อพระองค์ พระเจ้าพรหมทัตจึงสั่งให้ปล่อยสรรพสัตว์ทั้งหลายไปและให้รื้อหลุมยัญนั้นเสีย ส่วนดาบสโพธิสัตว์ก็กลับไปบำเพ็ญฌานอยู่ในป่าหิมพานต์ เมื่อสิ้นชีวิตแล้วได้ไปเกิดในพรหมโลก

กิตติชัย พินโน , กิตติชัย พินโน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)