TLD-003-1679

เต่าไม่ทิ้งถิ่น (ชื่อตัวละคร)

กัจฉปชาดก   นิบาตชาดก  

เต่าไม่ทิ้งถิ่นเป็นตัวละครในเรื่องกัจฉปชาดก ทุกนิบาต ในนิบาตชาดก

ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นช่างปั้นหม้อ ที่ใกล้เมืองมีสระใหญ่สระหนึ่ง สระนี้ติดกับแม่น้ำ เวลาน้ำท่วมมาก น้ำในสระจะล้นขอบเป็นผืนเดียวกับแม่น้ำ ฝูงเต่าปลาในสระย่อมรู้ดีว่าปีไหนฝนจะตกชุก ปีไหนฝนจะแล้ง

คราวหนึ่งเป็นปีที่เต่าและปลารู้ว่าฝนจะแล้ง เมื่อถึงเวลาน้ำมากท่วมขอบสระ เต่าและปลาก็พากันว่ายน้ำหนีออกสู่แม่น้ำจนหมดสิ้น ยกเว้นเต่าตัวหนึ่งคิดเสียดายว่าสระนี้เป็นที่อยู่ดั้งเดิมของพ่อแม่ ตนเองก็เกิดและเติบโตที่สระนี้ ไม่อาจทิ้งถิ่นไปได้ เต่าตัวนั้นจึงอยู่ในสระต่อไป น้ำแห้งลงๆ จนไม่เหลือ เต่าต้องขุดดินฝังตัวซ่อนอยู่

วันหนึ่งช่างปั้นหม้อโพธิสัตว์ถือจอบไปขุดดินจะมาปั้นหม้อ เมื่อเอาจอบสับลงไปในที่ที่เคยขุด ก็ไปถูกกระดองเต่าแตกแล้วโกยขึ้นมาพร้อมก้อนดิน เต่าเจ็บปวดสาหัสจึงกล่าวว่าเพราะตนไม่ละทิ้งที่อยู่จึงต้องพินาศเช่นนี้ บุคคลอาจรักษาตนให้รอดชีวิตได้ในที่ใดก็จงไปในที่นั้น อย่าให้ที่ซึ่งเคยอยู่เป็นนิจฆ่าตนเสียได้ เต่าพูดกับช่างปั้นหม้อโพธิสัตว์แล้วก็ขาดใจตาย ช่างปั้นหม้อโพธิสัตว์นำเต่ากลับบ้านแล้วเรียกประชุมชาวบ้าน ยกตัวอย่างเต่าขึ้นสั่งสอน โดยเล่าเรื่องให้ชาวบ้านฟังว่าเต่าตัวนี้ไม่ยอมทิ้งถิ่นเพราะห่วงใยที่อยู่เดิมของตนจึงต้องตายเช่นนี้ ชาวบ้านทั้งหลายจงอย่ายึดมั่นถือมั่นกับสิ่งของเครื่องใช้ว่ารูป เสียง กลิ่น รส ลูกชาย ลูกหญิง ข้าทาส เงินทองเป็นของตน โอวาทของช่างปั้นหม้อโพธิสัตว์แพร่หลายไปทั่วชมพูทวีปอยู่นานถึง 7,000 ปี มหาชนพากันทำบุญ บริจาคทาน เมื่อสิ้นชีวิตก็ได้ขึ้นสวรรค์

วัลยา ช้างขวัญยืน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)