กุณาลเป็นตัวละครในเรื่องกุณาลชาดก อสีตินิบาต  ในนิบาตชาดก  เป็นพระโพธิสัตว์  เป็นพญานกดุเหว่า  มีสหายเป็นนกดุเหว่าขาวชื่อปุณณมุข*

 

พญากุณาลมีบริวารเป็นนางนกดุเหว่าหลายพันตัวซึ่งคอยดูแลปรนนิบัติเป็นอย่างดี  แต่พญากุณาลก็มักจะตำหนิและด่าว่าพวกนางอยู่เสมอ  วันหนึ่งพญาปุณณมุขไปหาพญากุณาล  ได้รู้จากบริวารของพญากุณาลว่าพญากุณาลมีนิสัยหยาบช้า วาจาหยาบคาย  จึงเข้าไปตักเตือนพญากุณาลที่ปฏิบัติไม่ดีกับเหล่าบริวาร แต่กลับถูกด่าและประชดประชัน  พญาปุณณมุขจึงกลับไปยังที่อยู่ของตน

 

ต่อมาพญาปุณณมุขป่วยหนักใกล้ตาย  เหล่านางบริวารพากันทิ้งพญาปุณณมุขไปหาพญากุณาล  พญากุณาลด่าว่าพวกนาง  แล้วไปช่วยพยาบาลจนพญาปุณณมุขหายป่วย  นางนกดุเหว่าบริวารของพญาปุณณมุขรู้ข่าวก็พากันกลับไปหา   พญาปุณณมุขไม่ปรารถนาจะอยู่กับพวกนางอีก  พญากุณาลจึงพาพญาปุณณมุขไปที่พื้นมโนศิลาข้างเขาหิมพานต์เพื่อจะแสดงธรรม   เหล่านาค  ยักษ์  รากษส  ครุฑ  วิชาธร (วิทยาธร)  แร้ง  เทวดา  และดาบสที่รู้ข่าว ต่างพากันมาชุมนุมเพื่อรอฟังธรรม

 

พญากุณาลเล่าอดีตชาติของตนเกี่ยวกับโทษแห่งสตรีไว้  8 เรื่อง ดังนี้

 

เรื่องที่ 1 ครั้งที่พญากุณาลเกิดเป็นอัชชุน*โอรสพระเจ้าบัณฑุราช*  ได้เดินทางไปเรียนวิชาที่เมืองตักสิลาพร้อมอนุชา 4 องค์ คือนกุล*  ภีมเสน*  ยุธิฏฐิล* และสหเทพ*   วันหนึ่งได้ข่าวการเลือกคู่ครองของนางกัณหา*ธิดาบุญธรรมของพระเจ้าพรหมทัตจึงพากันเข้าเมืองไป  นางกัณหาพอใจเจ้าชายทั้งห้า จึงโยนพวงมาลัยเลือกเป็นคู่ครอง  พระเจ้าพรหมทัตไม่พอพระทัย แต่ไม่อาจทัดทานเพราะได้ประทานพรไว้ว่าจะขอสิ่งใดก็ได้    นางกัณหาปรนนิบัติสวามีทั้งห้าอย่างดี แต่เมื่อสวามีไม่อยู่ นางก็ลอบไปเป็นชู้กับบุรุษรับใช้ที่เปลี้ยค่อม  วันหนึ่งนางกัณหาป่วย สวามีทั้งห้าไปนวดฟั้นให้ ส่วนบุรุษเปลี้ยค่อมนั่งอยู่ที่ปลายบาท  นางกัณหาทำสัญญาณบอกแต่ละคนว่านางรักคนคนนั้นมากที่สุด   พระอัชชุนสงสัยจึงเรียกอนุชาทั้งสี่กับบุรุษรับใช้ไปสอบถามจนรู้ความจริง  พระอัชชุนและอนุชารังเกียจนางกัณหามาก จึงชวนกันไปบวชที่ป่าหิมพานต์

 

เรื่องที่ 2  ครั้งที่พญากุณาลเกิดเป็นนักเลงสุรา  วันหนึ่งไปร่วมวงเสพสุรากับพวกช่างทอง ช่างทองคนหนึ่งทำกระติกเหล้าตกแล้วเปล่งวาจานมัสการนางปัญจปตาวี*ซึ่งถือพรตอยู่ในป่าช้า นักเลงสุราตำหนิว่าไม่ควรเคารพหญิงที่มีจิตกลับกลอก แล้วท้าพนันกับพวกช่างทองว่าจะพานางมาถือกระติกรินเหล้าให้  รุ่งขึ้นนักเลงสุราปลอมเป็นดาบสไปนั่งบำเพ็ญพรตใกล้ที่อยู่ของนางปัญจปตาวี  นางผ่านมาพบ เข้าใจว่าเป็นผู้มีฤทธิ์ก็ทำความเคารพ แต่ดาบสปลอมกลับนิ่งเฉย  นางปัญจปตาวีแวะไปทำความเคารพดาบสทุกวัน แต่ละวันดาบสก็จะพูดกับนางมากขึ้นเรื่อยๆ  จนกระทั่งถึงวันที่ 6 ดาบสปลอมและนางปัญจปตาวีต่างสอบถามกันถึงผลของการบำเพ็ญพรต เมื่อรู้ว่าต่างไม่บรรลุผล  ดาบสปลอมจึงชวนนางปัญจปตาวีให้เลิกถือพรต ไปอยู่กินกันฉันสามีภรรยา  แล้วนักเลงสุราก็พานางถือกระติกเหล้าไปยังวงเสพสุรา  พวกช่างทองจึงต้องเสียพนัน  ต่อมานางปัญจปตาวีกับนักเลงสุรามีบุตรธิดาด้วยกันหลายคน

 

เรื่องที่ 3  ครั้งที่พญากุณาลเกิดเป็นพญาครุฑเวนไตยมีภรรยาชื่อนางกากวันตี* ขณะนางอยู่กลางสมุทรได้ลอบเป็นชู้กับนาฏกุเวรผู้เชี่ยวชาญการขับร้องฟ้อนรำ 

 

เรื่องที่ 4 ครั้งที่พญากุณาลเกิดเป็นฉฬังคกุมาร*    พระเจ้าพรหมทัตส่งฉฬังคกุมารไปเป็นพระอาจารย์ของเอฬกกุมาร*พระชามาดา (บุตรเขย) ที่เมืองของพระเจ้าโกศลราช*  เอฬกกุมารตั้งฉฬังคกุมารเป็นเสนาบดี  ต่อมานางกุรุงคเทวี*มเหสีของเอฬกกุมารลอบเป็นชู้กับฉฬังคกุมารและเป็นชู้กับธนันเตวาสี*คนรับใช้ของฉฬังคกุมารด้วย

 

เรื่องที่ 5  ครั้งที่พญากุณาลเกิดเป็นพราหมณ์ชื่อปัญจาลจัณฑะ 1*ได้พบมเหสีของพระเจ้าโกศลราชซึ่งจะเดินทางไปเยี่ยมโอรสที่เมืองพาราณสี  นางมีจิตปฏิพัทธ์ต่อปัญจาลจัณฑะ  ทั้งสองจึงลอบเป็นชู้กัน ครั้นผ่านไปได้ 2-3 วัน นางเดินทางไปเยี่ยมโอรส  และเมื่อจะเดินทางกลับเมืองโกศล นางได้แวะไปอยู่กับปัญจาลจัณฑะก่อน นับแต่นั้นมานางก็ทูลลาพระเจ้าโกศลราชไปเยี่ยมโอรสอยู่เสมอ

 

เรื่องที่ 6 ครั้งที่พญากุณาลเกิดเป็นปุโรหิตชื่อปัญจาลจัณฑะ 2*ได้ตามเสด็จพระเจ้ากินนร*เจ้าเมืองพาราณสีไปประทักษิณรอบพระนคร พระเจ้ากินนรเห็นบุรุษเปลี้ยซึ่งอาศัยอยู่ข้างกำแพงวัง  ก็ตรัสปรามาสว่าคงจะไม่มีหญิงใดคบหาด้วย  บุรุษเปลี้ยเกิดมานะประนมมือไหว้ต้นหว้า แล้วกล่าวว่าคนอื่นๆ นอกจากพระองค์แล้วก็ไม่มีใครรู้  ปุโรหิตคิดว่านางกินรี*มเหสีของพระเจ้ากินนรคงลอบเป็นชู้กับบุรุษเปลี้ย จึงทูลถามว่าในเวลากลางคืนกายของนางกินรีเป็นเช่นไร  พระเจ้ากินนรตอบว่าเฉพาะเวลาเที่ยงคืนกายนางจะเย็น ปุโรหิตจึงทูลว่านางกินรีลอบเป็นชู้กับบุรุษเปลี้ย  พระเจ้ากินนรสะกดรอยตามนางไปในเวลากลางคืนจนได้รู้ความจริง ก็สั่งให้จับนางไปประหารชีวิต  แต่ปัญจาลจัณฑะพานางกินรีไปซ่อนไว้ แล้วทูลพระเจ้ากินนรว่าหญิงทั้งปวงย่อมเหมือนกันกับนางกินรีโดยพิสูจน์ด้วยการเชิญพระเจ้ากินนรไปประพาสชนบท    

 

ระหว่างทางพบกุฎุมพีคนหนึ่งจะแต่งงานให้บุตรชาย มีนางกุมารีซึ่งเป็นสะใภ้นั่งอยู่ในยาน และมีบริวารแวดล้อมจำนวนมาก  ปัญจาลจัณฑะทูลอาสาพานางมาร่วมสมกับพระเจ้ากินนร แล้วไปแสร้งร้องไห้อยู่ข้างทาง  เมื่อกุฎุมพีสอบถาม ปัญจาลจัณฑะบอกว่าภรรยากำลังเจ็บท้องใกล้คลอด ต้องการให้นางกุมารีที่นั่งอยู่ในยานเป็นผู้เข้าไปช่วย  นางกุมารีเข้าไปพบพระเจ้ากินนรก็ได้ร่วมสมกัน ครั้นนางกลับออกไป  ปัญจาลจัณฑะรู้ว่าพระเจ้ากินนรประทานธำมรงค์ให้นาง ก็ไปตามทวงคืน  แล้วปัญจาลจัณฑะก็แสดงให้พระเจ้ากินนรเห็นอีกว่าหญิงทั้งปวงต่างประพฤตินอกใจสามี  พระเจ้ากินนรเห็นจริงจึงกลับเมืองพาราณสี  ปัญจาลจัณฑะทูลขออภัยโทษให้นางกินรีเพราะนางประพฤติตนตามปกติวิสัยของสตรี  พระเจ้ากินนรอภัยโทษให้ แล้วขับนางออกจากวัง  ตั้งหญิงอื่นเป็นมเหสีแทน  และให้ไล่บุรุษเปลี้ยไปให้พ้นจากกำแพงวัง

 

เรื่องที่ 7 ครั้งที่พญากุณาลเกิดเป็นพระเจ้าพกะ*เจ้าเมืองพาราณสีได้ปลอมองค์ไปตรวจพระนคร พบนางปัญจปาปี*หญิงที่มีรูปกายวิกลแต่มีสัมผัสที่วิเศษ เมื่อนางคว้าพระหัตถ์ พระเจ้าพกะก็เกิดกำหนัดและได้นางเป็นชายา  ตั้งแต่นั้นมาพระเจ้าพกะก็ปลอมองค์ออกไปหานางปัญจปาปีเสมอ   วันหนึ่งบิดาของนางปัญจปาปีป่วยหนัก ต้องใช้ข้าวปายาสปรุงรสด้วยนมสดล้วนกับเนยใสน้ำผึ้งหรือน้ำตาลกรวดเป็นยารักษา  แต่เพราะเป็นคนยากจนจึงไม่สามารถหาได้  นางปัญจปาปีไปขอความช่วยเหลือจากสามี  พระเจ้าพกะต้องการพานางเข้าวัง แต่เกรงชาวเมืองครหานินทา จึงคิดจะให้ชาวเมืองได้รู้สัมผัสอันเป็นเลิศของนางเสียก่อน รุ่งขึ้นพระเจ้าพกะให้หุงข้าวปายาสห่อด้วยใบไม้ 2 ห่อ ห่อแรกเป็นข้าวปายาสธรรมดา  ส่วนห่อที่ 2 มีจุฬามณีซ่อนอยู่  เมื่อไปถึงบ้านของนางปัญจปาปี พระเจ้าพกะกำชับนางว่าให้บิดากินข้าวปายาสห่อแรกก่อน แล้ววันต่อไปจึงให้กินห่อที่ 2 

 

ครั้นกลับถึงวังพระเจ้าพกะสั่งให้พนักงานนำจุฬามณีมาถวาย แต่ค้นจนทั่ววังก็ไม่พบ  เมื่อไปค้นนอกพระนคร พบจุฬามณีอยู่ที่บ้านของนางปัญจปาปี  พนักงานจึงจับบิดามารดาของนางไปสอบถามจนรู้ว่าได้จุฬามณีมาจากบุตรเขย   ครั้นไปสอบถามนางปัญจปาปี นางบอกว่าไม่รู้จักสามีเพราะสามีมาและกลับไปในเวลามืด  แต่นางจำสัมผัสของสามีได้   พระเจ้าพกะจึงให้นางปัญจปาปีนั่งอยู่ในม่านที่หน้าพระลาน แล้วเจาะช่องม่านพอมือลอดได้ ให้ชาวเมืองพากันไปให้นางจับมือ  บุรุษทั้งหลายตั้งแต่อุปราชไปจนถึงคนสามัญต่างติดใจรสสัมผัส  มีอาการปานจะเป็นบ้า  พอบุรุษทุกคนสัมผัสมือนางแล้ว นางบอกว่าไม่ใช่สามี  เหลือเพียงพระเจ้าพกะเท่านั้น  เมื่อพระองค์สัมผัสมือนาง  นางจำได้จึงร้องว่าจับโจรได้แล้ว  พระเจ้าพกะจึงบอกบุรุษทั้งหลายว่าต้องการนำนางปัญจปาปีเข้าวัง แต่เกรงจะถูกครหาจึงทำอุบายเช่นนี้  บุรุษทุกคนยอมรับว่านางปัญจปาปีคู่ควรกับพระเจ้าพกะ  พระเจ้าพกะจึงอภิเษกนางเป็นมเหสี  นับแต่นั้นมาพระเจ้าพกะก็ไม่ใส่ใจตัดสินคดีความ  และไม่สนใจหญิงอื่น  นางสนมทั้งหลายต่างริษยาและหาทางใส่ร้ายนางปัญจปาปี 

วันหนึ่งนางปัญจปาปีฝันว่าตนจะได้เป็นมเหสีของกษัตริย์ 2 องค์  พระเจ้าพกะให้ผู้ทำนายฝันมาเฝ้า นางสนมทั้งหลายติดสินบนผู้ทำนายฝันให้บอกว่านางปัญจปาปีจะชักนำข้าศึกมาสู่เมือง  พระเจ้าพกะเชื่อ  สั่งให้ปล่อยนางลอยเรือไป  พระเจ้าพาวรีย์*ซึ่งเล่นเรืออยู่พบนางและรู้เรื่องราวทั้งหมด  เมื่อจูงนางขึ้นจากเรือก็เกิดกำหนัดในสัมผัส  ตั้งนางเป็นมเหสี   พระเจ้าพกะรู้เรื่องส่งสารให้ส่งนางคืน  แต่พระเจ้าพาวรีย์ไม่ยอมและเตรียมออกรบ  เหล่าอำมาตย์ของทั้งสองฝ่ายปรึกษากันว่าควรให้พระเจ้าพกะกับพระเจ้าพาวรีย์ผลัดกันอยู่กับนางปัญจปาปีฝ่ายละ 7 วัน  ครั้นนางปัญจปาปีลงเรือไปหาอีกฝ่ายหนึ่ง นางได้ลอบเป็นชู้กับชาวประมงค่อมซึ่งเป็นคนขับเรือ

 

เรื่องที่ 8 ครั้งที่พญากุณาลเกิดเป็นพระเจ้าพรหมทัต*  นางปิงคิยานี*มเหสีเปิดบัญชรเห็นคนเลี้ยงม้ามงคลก็มีจิตปฏิพัทธ์ เมื่อพระเจ้าพรหมทัตบรรทม นางลงไปทางหน้าต่างแล้วลอบเป็นชู้กับคนเลี้ยงม้า ครั้นกลับขึ้นปราสาท นางประพรมเครื่องหอมแล้วเข้าบรรทม  พระเจ้าพรหมทัตสงสัยว่าเหตุใดกายของนางปิงคิยานีจึงเย็นในเวลาเที่ยงคืนเสมอ  วันหนึ่งจึงสะกดรอยตามไปจนรู้ความจริง  รุ่งขึ้นพระเจ้าพรหมทัตไต่สวนความผิด  ปลดนางออกจากตำแหน่ง  แล้วตั้งหญิงอื่นเป็นมเหสีแทน

 

เมื่อพญานกกุณาลแสดงโทษแห่งหญิงแล้ว พญาแร้งชื่ออานนท์*ขอกล่าวโทษของหญิงบ้าง  ฤๅษีนารท*กล่าวโทษของหญิงเป็นลำดับต่อมา  จากนั้นพญากุณาลก็กล่าวโทษของหญิงให้ละเอียดยิ่งขึ้น  ครั้นพญากุณาลเทศนาไปจนถึงอมตมหานิพพานแล้ว  บรรดาสัตว์และเทวดาทั้งหลายต่างพากันกล่าวสาธุการแล้วกลับไปยังที่อยู่ของตน