ท้าวทันตราชเป็นตัวละครในเรื่องลิลิตเพชรมงกุฎ เป็นเจ้าเมืองกรรณนคร* มีพระธิดาชื่อประทุมวดี*

นางประทุมวดีได้พบกับเพชรมงกุฎ* ทั้งสองต่างมีจิตปฏิพัทธ์กัน นางจึงใช้ดอกบัวทำปริศนาให้เพชรมงกุฎว่านางเป็นใครอยู่ที่ไหน พุฒศรี*พี้เลี้ยงเฉลยปริศนาได้และช่วยให้เพชรมงกุฎได้เข้าไปร่วมอภิรมย์กับนางในวัง เมื่อนางประทุมวดีรู้ว่าผู้ไขปริศนาและวางแผนทั้งปวงคือพุฒศรี ก็เกรงว่าพุฒศรีจะพรากเพชรมงกุฎไปจากนาง จึงวางแผนฆ่าพุฒศรีแต่พุฒศรีรู้ทันจึงทำอุบายด้วยการให้เพชรมงกุฎหยิกอุระของนาง 3 จุดขณะนางบรรทมหลับ แล้วนำเครื่องประดับของนางมาให้ตน พุฒศรีให้เพชรมงกุฎปลอมเป็นมาณพนำเครื่องประดับไปร้องแลกกับเครื่องบูชาไฟในตลาด อำมาตย์เห็นเครื่องประดับจึงกุมตัวมาณพมาเฝ้าท้าวทันตราช

เมื่อท้าวทันตราชทอดพระเนตรเห็นเครื่องประดับที่มาณพหนุ่ม นำมาแลกเครื่องบูชาไฟ ก็จำได้ว่าเป็นเครื่องประดับของนางประทุมวดี จึงตรัสถามมาณพว่าได้เครื่องประดับมาอย่างไร เมื่อทรงรู้ว่าเป็นของดาบสอาจารย์ของมาณพที่บำเพ็ญพรตอยู่ในป่า ท้าวทันตราชก็ให้อำมาตย์ไปตามดาบสมาเฝ้า ดาบสซึ่งคือพุฒศรีพี่เลี้ยงของเพชรมงกุฎแสร้งทูลว่าเครื่องประดับนี้เป็นของยักษิณีที่มากินซากศพในป่าช้า และเข้ามาหลอกหลอนขณะตนเดินจงกรม จึงได้ใช้ตรีแทงอกหวังจะสังหาร แต่ยักษิณีขอชีวิตไว้ แล้วเปลื้องเครื่องประดับให้ ตนจึงให้ลูกศิษย์นำเครื่องประดับไปแลกเครื่องบูชาไฟในตลาดเพื่ออุทิศส่วนกุศลให้ยักษิณี ชาติหน้าจะได้ไม่ต้องเกิดเป็นยักษิณีอีก

หลังจากดาบสและศิษย์ทูลลากลับไปแล้ว ท้าวทันตราชซึ่งเศร้าโศกเสียพระทัยมากก็มีรับสั่งให้นางประทุมวดีมาเฝ้า เมื่อไม่เห็นเครื่องประดับที่พระธิดาเคยทรง และนางมีพักตร์ที่หมองหม่น อีกทั้งที่อุระมีรอยช้ำเลือด ท้าวทันตราชก็แน่พระทัยว่านางประทุมวดีคือยักษิณี จึงบริภาษนางว่าเป็นกาลกิณี แล้วขับออกจากเมือง

ฝ่ายเพชรมงกุฎและพุฒศรีก็มาคอยรับนางประทุมวดีที่นอกประตูเมืองตามที่ได้วางแผนไว้ แล้วพานางกลับบ้านเมือง ท้าวรัตน์นฤเบศร์*พระบิดาได้อภิเษกให้เพชรมงกุฎกับนางประทุมวดีขึ้นครองราชย์ จากนั้นก็มีราชสารแจ้งไปยังท้าวทันตราชเพื่อผูกไมตรีเป็นทองแผ่นเดียวกัน

ฝ่ายท้าวทันตราชเมื่อรู้ความจริงก็เศร้าโศกเสียพระทัยที่ทรงหลงเล่ห์กลของเพชรมงกุฎและพุฒศรีถึงกับขับพระธิดาออกจากบ้านเมือง และด้วยความทุกข์แสนสาหัสทำให้ท้าวทันตราชสิ้นพระชนม์ในที่สุด