TLD-003-1867

ทินมณิกรอด (ชื่อตัวละคร)

ราชาธิราช, นิยายพงศาวดาร  

ทินมณิกรอดเป็นตัวละครในเรื่องราชาธิราช เป็นเสนาบดีเมืองพะโค* เดิมชื่อทิน* เป็นอำมาตย์

อำมาตย์ทินเป็นเสนาบดีที่ซื่อสัตย์ ทำหน้าที่เสนาบดีอย่างเคร่งครัด เมื่อพระยาน้อยยกพลจากเมืองตะเกิง*มาตั้งอยู่ ณ ตำบลวัดสิงหคุตนอกเมืองพะโค ขุนนางเมืองพะโคทั้งหลายพากันจัดเครื่องบรรณาการไปถวาย ยกเว้นอำมาตย์ทินแต่ผู้เดียวที่มิได้ทำเช่นคนอื่น ภายหลังที่พระเจ้าช้างเผือก*สิ้นพระชนม์ พระยาน้อยยกพลเข้าเมืองพะโค อำมาตย์ทินก็เปิดประตูเมืองต้อนรับเพียงบานเดียว การกระทำของอำมาตย์ทินทำให้พระยาน้อยแคลงพระทัย แต่เมื่ออำมาตย์ทินทูลเหตุผลที่แสดงถึงความซื่อสัตย์ไม่ยินดีในการเป็นขุนนางประเภทข้าสองเจ้าในเวลาเดียวกัน พระยาน้อยก็ทรงเปรียบอำมาตย์ทินเป็น “ขุนพลแก้วและแก้วของบรมจักรพรรดิ” ทรงตั้งให้เป็นอำมาตย์ทินมณิกรอด ผู้รั้งเมืองเสรียง* หลังจากถวายสัตย์รับราชการในพระเจ้าราชาธิราช* (พระยาน้อย*) แล้ว

อำมาตย์ทินมณิกรอดได้ใช้สติปัญญาและความสามารถทั้งการสงครามและความคิดอ่านในการทำราชการถวาย ในด้านการรบอำมาตย์ทินมณิกรอดได้เป็นนายทัพยกทัพไปปราบเจ้าเมืองกราน*ได้รับชัยชนะ

ต่อมาเมื่อพระเจ้าราชาธิราชเสด็จไปตีเมืองมองมะละ* อำมาตย์ทินมณิกรอดก็ได้คิดอุบาย “คำนับล่อลวง” ตีเมืองเตวมุแล่ง*และเมืองเตวประสร้วย*มาถวายพระเจ้าราชาธิราชได้ ในครั้งนั้นพระเจ้าราชาธิราชทรงสรรเสริญว่านอกจากอำมาตย์ทินมณิกรอดจะมีสติปัญญาแล้วยังมีฝีมือในการรบด้วย และเมื่อพระเจ้าราชาธิราชทรงปราบเมืองพะสิม*ได้ทรงเลื่อนให้อำมาตย์ทินมณิกรอดเป็นผู้รั้งเมืองพะสิม

ในด้านความคิดอ่านอำมาตย์ทินมณิกรอดได้คิดอุบายเพื่อประโยชน์แก่ฝ่ายมอญหลายครั้ง ครั้งแรกเมื่อพระเจ้าราชาธิราชยกทัพจะไปตีเมืองอังวะ* พระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง*ซึ่งเพิ่งขึ้นครองราชย์ใช้วิธีตั้งมั่นในเมือง อำมาตย์ทินมณิกรอดจึงคิดอุบายจับพม่ามาสอบถามความเป็นไปภายในเมือง ฝ่ายพม่าได้ส่งพระสังฆราชภังคยะสะกะโร*มาใช้วาทศิลป์ทูลเกลี้ยกล่อมให้พระเจ้าราชาธิราชยอมเลิกทัพ เมื่อเลิกทัพแล้วก่อนกลับหงสาวดีพระเจ้าราชาธิราชทรงสร้างหอพระไว้ที่พระธาตุสร้อยจะเยียด ฝ่ายพม่าเมื่อเห็นมอญยกทัพกลับจึงออกมาเผาหอพระ ทำให้พระเจ้าราชาธิราชกริ้วคิดจะยกทัพกลับมาตีอังวะใหม่ แต่อำมาตย์ทินมณิกรอดก็ทูลด้วยโวหารและเหตุผลจนพระเจ้าราชาธิราชคลายกริ้ว

ครั้งที่ 2 ขณะที่พระเจ้าราชาธิราชทรงตั้งทัพที่แม่น้ำปันเกลาะ พระองค์ใคร่จะทดลองปัญญาของอำมาตย์ทินมณิกรอด ทรงให้อำมาตย์ทินมณิกรอดประเมินกำลังพล ผลปรากฏว่าอำมาตย์ทินมณิกรอดสามารถคำนวณได้ตรงตามบัญชีทัพ ในครั้งนี้พระเจ้าราชาธิราชทรงสรรเสริญว่าเป็นผู้มีปัญญาหลักแหลมและมีตาทิพย์ประดุจเทพยดา

ครั้งที่ 3 ในศึกมังรายกะยอฉะวาครั้งสุดท้าย โหรทำนายว่ามังรายกะยอฉะวา*ชันษาถึงฆาต อำมาตย์ทินมณิกรอดจึงคิดอุบายให้สมิงอังวะมังศรี*คุมทหารไปทำทีปักค่ายล้อมพม่าเพื่อเยาะเย้ย ทำให้มังรายกะยอฉะวาโกรธมาก ออกมาชนช้างกับพระเจ้าราชาธิราชและพ่ายแพ้ไปในที่สุด

ความฉลาดหลักแหลมของอำมาตย์ทินมณิกรอดนี้แม้แต่พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องก็ยังทรงสรรเสริญ

สุวดี ภู่ประดิษฐ์ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)