TLD-003-1918

เทพมนทา (ชื่อตัวละคร)

วงศเทวราช 1  

เทพมนทา หรือสุมนทา* หรือสุวรรณมนทา*เป็นตัวละครในบทละครเรื่องวงศเทวราช (ฉบับหลวงพัฒนพงศ์ภักดี) เป็นชายาของพระอินทร์* มีโอรสชื่อวงศเทวราช*

เดิมนางเทพมนทาเป็นนางฟ้า วันหนึ่งออกไปเที่ยวชมเก็บดอกไม้แล้วเผลอหลับไปจนขาดเฝ้าพระอิศวร*ตามหน้าที่ พระอิศวรกริ้วจึงสาปนางให้ลงไปอยู่ในโลกมนุษย์จนกว่าจะพ้นโทษ

ฝ่ายพระพรหมลิขิตฤๅษี*บำเพ็ญพรตอยู่เชิงเขายุคนธร*ได้ประมาณแสนปีจนฌานแก่กล้า พระอิศวรจึงโปรยปรายดอกไม้ลงมาเป็นเครื่องบูชา พระฤๅษีเห็นดอกไม้ตูมดอกหนึ่งใหญ่และมีกลิ่นหอมมาก เล็งญาณรู้ว่าภายในดอกไม้มีนางฟ้า จึงอธิษฐานให้ดอกไม้คลี่กลีบบาน เมื่อลมรำเพยพัด นางก็ออกมาจากดอกไม้ พระฤๅษีจึงเลี้ยงนางเป็นบุตรีบุญธรรม

ต่อมาอาสน์ของพระอินทร์แข็งกระด้าง พระอินทร์จึงส่องทิพเนตรดูรู้ว่าพระอิศวรตั้งใจจะให้มีผู้มาปราบอสูร จึงลงไปร่วมสมกับนางเทพมนทาจนนางตั้งครรภ์ พระอินทร์เนรมิตปราสาทที่มีจักรแก้วกรดเรียงรายอยู่บนเสมาและเนรมิตนางฟ้าทั้งสี่*ให้อยู่เป็นพี่เลี้ยงนางเทพมนทา

เมื่อนางเทพมนทาใคร่จะไปเที่ยวชมเขาสัตภัณฑ์* พระอินทร์ก็ใช้แก้วมณีเนรมิตบุษบกวิเศษให้ แล้วเสด็จกลับไปวิมานไพชยนต์ นางเทพมนทานั่งบุษบกเหาะไปเที่ยวป่าชมเขาสัตภัณฑ์กับพี่เลี้ยงทั้งสี่ แล้วลงสรงน้ำในสระ ได้พบเหล่าวิชาธร (วิทยาธร) กำลังแย่งชิงนารีผล เมื่อพวกวิชาธรเห็นนางทั้งห้าก็ตรงเข้าลวนลาม นางเทพมนทาและพี่เลี้ยงจึงขึ้นบุษบกหนี พวกวิชาธรตามไปแต่ก็ถูกจักรแก้วกรดตัดแขนตัดศีรษะขาดตายเกลื่อน พี่เลี้ยงขอให้นางเทพมนทาชุบชีวิตเหล่าวิชาธรไว้เป็นข้าช่วงใช้ นางเทพมนทาจึงนำแก้วมณีที่พระอินทร์มอบไว้มาอธิษฐานให้ศีรษะวิชาธรติดกัน แล้ววางแก้วมณีไว้ในขันสัมฤทธิ์ ทำน้ำมนต์ให้เทวดารักษาประตูนำไปประพรม บรรดาวิชาธรก็ฟื้นคืนชีพ ต่างปวารณาตนเป็นข้าช่วงใช้ นางเทพมนทาบอกให้พวกวิชาธรกลับไปอยู่ป่าดังเดิม ถ้ามีธุระจึงจะขอให้มาช่วย

ต่อมานางเทพมนทาประสูติโอรส เมื่อกุมารอายุได้ 13 ปีได้ถามถึงบิดา นางเล่าความเป็นมาให้โอรสฟัง กุมารใคร่จะได้พบพระบิดา นางเทพมนทาจึงเชิญพระอินทร์ลงมาจากสวรรค์ พระอินทร์ให้พระวิษณุกรรม*สร้างเมืองเนาวรัตนนคร*ให้โอรสครอง แล้วประทานนามโอรสว่าวงศเทวราช จากนั้นก็พานางเทพมนทากลับสู่สวรรค์ ก่อนจากกันนางเทพมนทาถอดธำมรงค์วิเศษที่ใช้แปลงร่างได้มอบให้โอรส บอกว่าถ้าสวมธำมรงค์ที่นิ้วก้อยจะเป็นหญิง ถ้าสวมที่นิ้วชี้จะเป็นชาย

ยุพร แสงทักษิณ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)