กุมาริกาเป็นตัวละครในเรื่องปัณณิกชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก
ในเมืองพาราณสีพระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพฤกษเทพดาสถิตอยู่ในป่า ครั้งนั้นมีคนขายผักผู้หนึ่งมีบุตรสาวรูปงามสมบูรณ์ด้วยมารยาทและศีลคุณ พร้อมไปด้วยความละอายต่อบาป แต่นางกุมาริกานั้นมีหน้าอันร่าเริงเบิกบานเล่นหัวคล้ายเด็กไร้เดียงสาอยู่เสมอ เมื่อมีตระกูลซึ่งมีเกียรติยศเสมอกันมาสู่ขอนางกุมาริกา บิดาก็เกรงว่านางจะถูกตำหนิ
วันหนึ่งบิดาพานางกุมาริกาเดินเข้าป่าไปด้วยกันเพื่อหาผัก เมื่อถึงกลางป่าบิดาตั้งใจจะทดลองนางกุมาริกาจึงแกล้งทำอาการเต็มไปด้วยกิเลสกามจะลวนลามนางพลางจับข้อมือนางไว้ นางกุมาริการ้องไห้คร่ำครวญมิให้บิดาทำเช่นนั้น เมื่อนางมีความทุกข์ทั้งกายและใจ ผู้เป็นที่พึ่งของนางคือบิดาซึ่งเป็นผู้ปกป้องรักษานาง เมื่อบิดามาทำเช่นนี้ นางจะร้องไห้หาใคร ใครจะเป็นที่พึ่งของนางได้ บิดาจึงกล่าวปลอบนางให้หายโศกเศร้าแล้วถามว่านางรักษาตัวได้แล้วหรือ นางกุมาริกาตอบว่าตัวของนางนางรักษาได้อยู่แล้ว บิดาจึงพานางกลับบ้าน และจัดการทำพิธีวิวาหมงคลส่งนางให้ตระกูลที่มาสู่ขอนั้น
นามานุกรม