นกพิราบโพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องกโปตกชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก

ครั้งเมื่อพระเจ้าพรหมทัตครองสมบัติในกรุงพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นนกพิราบ ครั้งนั้นชาวเมืองพาราณสีที่อยากได้บุญก็แขวนกระเช้าผ้าไว้ให้นกอาศัยอยู่ตามสบาย พ่อครัวของพาราณสีเศรษฐีก็แขวนกระเช้าผ้าไว้ในโรงครัว นกพิราบโพธิสัตว์ก็อาศัยอยู่ในกระเช้านั้น เวลาเช้าออกไปหาอาหาร เย็นก็กลับ

วันหนึ่งมีกาตัวหนึ่งบินข้ามโรงครัวไป ได้กลิ่นปลากลิ่นเนื้อก็อยากกิน คิดว่าจะอาศัยใครดีจึงจะได้ลาภเหล่านี้ ถึงเวลาเย็นเห็นนกพิราบโพธิสัตว์บินกลับจากหาอาหารมาที่โรงครัว กาก็ตกลงใจที่จะอาศัยนกพิราบ วันรุ่งขึ้นจึงมาแต่เช้า

เมื่อนกพิราบโพธิสัตว์บินไปหาอาหาร กาก็บินตามไปประจบนกพิราบว่าตนชอบกิริยาของนกพิราบ อยากจะคอยรับใช้ นกพิราบตอบว่าอาหารของตนและกาต่างกัน กายืนยันว่าจะขอไปหาอาหารด้วย นกพิราบโพธิสัตว์ก็สอนกาว่าไม่ควรประมาท แล้วไปหาเมล็ดพืชต่างๆ กิน ส่วนกาไปคุ้ยมูลโคแล้วจิกกินสัตว์ตัวเล็กๆ จนอิ่ม บินมาหานกพิราบโพธิสัตว์แล้วกลับพร้อมกัน พ่อครัวเห็นนกพิราบพากามาก็แขวนกระเช้าไว้ให้กาด้วย

วันหนึ่งมีคนนำปลาและเนื้อจำนวนมากมาให้เศรษฐี พ่อครัวเอาปลาและเนื้อไปแขวนที่โรงครัว กาคิดว่ารุ่งขึ้นตนจะไม่ไปหาอาหาร แต่จะกินปลาและเนื้อเหล่านี้ รุ่งขึ้นจึงแสร้งทำเป็นป่วยอ้างว่าปวดท้อง นกพิราบโพธิสัตว์รู้ทันก็กล่าวว่ากาจะไม่ปวดท้องแน่นอน สงสัยว่าจะอยากกินปลาและเนื้อเหล่านี้ และชวนว่าให้ไปหากินด้วยกัน ไม่ควรกินอาหารของมนุษย์ กาก็ไม่ยอมไป นกพิราบโพธิสัตว์จึงบอกว่ากรรมที่กาทำก็จะได้แก่ตัวกาเอง และเตือนว่าจงอย่าลุแก่อำนาจของความโลภ จงเป็นผู้ไม่ประมาท แล้วนกพิราบโพธิสัตว์ก็บินไปหาอาหาร

ฝ่ายพ่อครัวเอาปลามาทำอาหารเสร็จแล้วเปิดภาชนะไว้หน่อยหนึ่งครอบฝาชีไว้แล้วออกไปยืนเช็ดเหงื่ออยู่นอกโรงครัว กาโผล่หัวจากกระเช้ามองทั่วโรงครัว รู้ว่าพ่อครัวออกไปข้างนอกก็จะกินเนื้อ แต่เกิดปัญหาว่าจะกินเนื้อชิ้นเล็กหรือชิ้นใหญ่ดี

ในที่สุดตกลงใจว่าจะเอาเนื้อชิ้นใหญ่มานอนกินในกระเช้า คิดแล้วก็บินออกจากกระเช้าลงไปซ่อนตัวอยู่ในฝาชีเกิดเสียงกริกๆ พ่อครัวได้ยินจึงเข้ามาดู เห็นกาจะกินเนื้อจึงปิดประตูครัว จับกามาถอนขน ตำพริกสดกับเกลือเคล้าเนยเปรี้ยวทาทั่วตัวกา แล้วโยนขึ้นไปในกระเช้า กาได้รับทุกขเวทนาอย่างสาหัส เมื่อนกพิราบโพธิสัตว์กลับมาเห็นสภาพกาก็บอกว่ากาเป็นผู้โลเล ไม่ทำตามคำเตือนของตน จึงต้องได้รับทุกข์เพราะความโลภ