นกพิราบโพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องมณิชาดก ฉักกนิบาต ในนิบาตชาดก

สมัยพระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นนกพิราบอาศัยอยู่ในกระเช้าที่โรงครัวใหญ่ของพาราณสีเศรษฐี กาตัวหนึ่งมาผูกมิตรกับนกพิราบโพธิสัตว์แล้วอาศัยอยู่ในโรงครัวนั้นเพราะคิดว่าจะได้กินเนื้อกินปลาตามชอบ

ครั้งหนึ่งพ่อครัวเผลอ กาถือโอกาสคาบชิ้นเนื้อในภาชนะแล้วบินหนีแต่ไม่ทัน พ่อครัวจับได้จึงถอนขนและทาแป้งที่ตัวกา เจาะก้อนครั่งร้อยเชือกผูกคอกาทำเป็นเครื่องประดับแล้วก็โยนกาใส่ไว้ในกระเช้า เมื่อนกพิราบโพธิสัตว์กลับจากป่ามาเห็นเข้าก็เยาะเย้ยกาว่าประดับแก้วมณีสวยงาม อีกทั้งขนก็ตกแต่งงามพร้อม กาปดว่าตนทำงานถวายพระราชาจนไม่มีเวลาชำระแต่งกาย วันนี้ได้พบกัลบกซึ่งตกแต่งขนให้ นกพิราบปรารภว่ากัลบกคนใดตกแต่งขนเป็นแหยมเช่นนี้และถามว่ากาแขวนอะไรที่คอ กาตอบว่าแก้วมณีซึ่งเป็นเครื่องประดับอย่างสูงของมนุษย์ ถ้านกพิราบอยากตกแต่งขนแบบกาก็จะบอกช่างทำให้หรือต้องการแก้วมณีเช่นนี้ก็จะยกให้ นกพิราบโพธิสัตว์กล่าวว่ากาเหมาะสมกับการตกแต่งขนเช่นนี้และแก้วมณีแบบนี้เพียงผู้เดียว

ดังนั้นตนจะขอลาจากไป เมื่อพูดแล้วนกพิราบก็บินไปอยู่ในป่า ฝ่ายกาได้รับความทุกข์เวทนาก็สิ้นชีวิตอยู่ในกระเช้าที่โรงครัวนั้น