นกยางถือศีลเป็นตัวละครในเรื่องพกชาดก ติกนิบาต ในนิบาตชาดก
ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัตแห่งกรุงพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นท้าวสักกเทวราช (พระอินทร์) ครั้งนั้นมีนกยางตัวหนึ่งอาศัยอยู่เหนือแผ่นศิลาใกล้ฝั่งแม่น้ำ ครั้นถึงเวลาน้ำขึ้นน้ำก็ล้อมรอบแผ่นศิลา แผ่นศิลาก็เหมือนเกาะลอยอยู่ นกยางซึ่งอยู่บนเกาะศิลาก็ไปหาอาหารมิได้ จึงคิดว่าตนควรถือศีลจะดีกว่านั่งนอนอยู่เฉย ๆ ครั้นท้าวสักกเทวราชรู้ว่านกยางถือศีลก็ทรงจะทดสอบดู จึงแปลงองค์เป็นแพะมายืนอยู่ตรงหน้านกยาง นกยางเห็นแพะก็คิดว่าพรุ่งนี้ค่อยถือศีลใหม่ แล้ววิ่งเข้าไปจะจับแพะกิน แพะแปลงแสร้งทำอาการหลอกล่อให้จับ แต่นกยางพยายามจับก็จับไม่ได้ก็รู้สึกอ่อนใจจึงถือศีลต่อ เพราะคิดว่าศีลยังไม่ขาดเนื่องจากยังไม่ได้ฆ่าแพะ
ท้าวสักกเทวราชจึงกลับสู่ร่างเดิมเหาะไปลอยอยู่ในอากาศ ทรงติเตียนนกยางว่า มีประโยชน์อะไรที่คนชั่วอย่างนกยางจะถือศีลเพราะเห็นแพะก็เจตนาจะกินเนื้อแพะ ตรัสแล้วท้าวสักกเทวราชก็เสด็จกลับเทวโลก
นามานุกรม