นรกภูมิเป็นสถานที่ในเรื่องไตรภูมิกถา เป็นภูมิแห่งสัตว์นรก

นรกภูมิเป็นภูมิหนึ่งในอบายภูมิ* หรือทุคติภูมิ* ซึ่งประกอบด้วยนรกภูมิ ติรัจฉานภูมิ* เปรตวิสัยภูมิ* และอสุรกายภูมิ* บางครั้งรวมเรียกว่าจตุราบาย* ผู้ใดทำบาปทั้งกาย วาจา ใจ ต้องไปเกิดในนรกซึ่งแบ่งออกเป็น 2 ประเภทคือ นรกใหญ่*และ นรกบ่าว* นรกใหญ่ มี 8 ขุมหรือ 8 แห่ง เรียงลำดับอยู่ใต้แผ่นดินเมืองมนุษย์ถัดกันลงไปตามความหนักเบาของบาปที่ได้กระทำ โดยมีสัญชีพนรก*อยู่เหนือนรกขุมอื่นๆ ส่วนมหาอวีจีนรก* อยู่ใต้สุดของนรกทั้งหลาย เป็นนรกซึ่งผู้ที่ทำบาปหนักมากที่สุดต้องไปเกิด นรกใหญ่ 8 ขุม ได้แก่ 1. สัญชีพนรก 2. กาฬสุตตนรก* 3. สังฆาฏนรก* 4. โรรุวะนรก* 5. มหาโรรุวะนรก* 6. ตาปนรก* 7. มหาตาปนรก* 8. มหาอวีจีนรก*

นรกใหญ่ทั้ง 8 ขุมมีลักษณะเป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัส มีประตู 4 ประตูอยู่ทั้ง 4 ทิศ พื้นล่างและฝาปิดข้างบนเป็นเหล็กแดงที่ลุกเป็นไฟ มีความกว้างและสูงเท่ากันด้านละ 100 โยชน์ หรือ 8,000 วา ความหนาด้านละ 9 โยชน์ นรกเหล่านั้นเต็มไปด้วยฝูงสัตว์นรกเบียดเสียดกันอยู่ ไม่มีที่ว่างเลยสักแห่งเดียว ไฟนรกก็ไม่มีวันดับ จะไหม้ไปจนกว่าสิ้นกัลป์

สัตว์ที่เกิดในนรกใหญ่ต้องรับทุกขเวทนาอย่างแสนสาหัสเป็นเวลายาวนานมากขึ้นๆ ตามความลึกของขุมนรก เช่น สัตว์ในสัญชีพนรกอายุยืน 500 ปีนรก วันหนึ่งคืนหนึ่งในสัญชีพนรกเท่ากับ 9 ล้านปีในเมืองมนุษย์ ดังนั้น 500 ปีในสัญชีพนรกจึงเท่ากับ 1,620,000,000,000 ปีมนุษย์ สัตว์ที่เกิดในกาฬสุตตนรกอายุยืน 1,000 ปีนรก วันหนึ่งคืนหนึ่งในกาฬสุตตนรกเท่ากับ 36 ล้านปีในเมืองมนุษย์ ดังนั้น 1,000 ปีในกาฬสุตตนรกจึงเท่ากับ 12,690,000,000,000 ปีมนุษย์ สัตว์ในมหาอวีจีนรกซึ่งอยู่ลึกที่สุดบาปหนักที่สุดจึงต้องทนทุกขเวทนานานถึงสิ้นกัลป์หนึ่งจึงจะพ้น

นรกใหญ่ทั้ง 8 ขุมมีนรกบ่าว 16 ขุมเป็นบริวารอยู่รอบๆ ด้านละ 4 ขุม นรกบ่าวทุกแห่งมีความกว้าง 10 โยชน์ และนรกบ่าวนั้นยังมีนรกเล็กยมโลก 40 ขุมอยู่โดยรอบ รวมนรกใหญ่กับนรกบ่าวได้ 456 ขุม นรกใหญ่ 8 ขุมไม่มียมบาล* อยู่ นรกบ่าวกับนรกเล็กทั้งหลายจึงจะมียมบาลอยู่ได้

มนุษย์ผู้ใดไม่รู้จักบาปบุญ ไม่รู้จักพระรัตนตรัย ตระหนี่ไม่เคยให้ทาน ห้ามปรามผู้อื่นที่จะให้ทาน ไม่รักพี่น้อง ไม่เมตตากรุณา ฆ่าสัตว์ ลักสิ่งของที่เจ้าของไม่ได้ให้ เป็นชู้กับเมียผู้อื่น พูดจาส่อเสียด กล่าวร้ายผู้อื่น พูดปด กินเหล้าเมามาย ไม่ยำเกรงผู้เฒ่าผู้แก่สมณพราหมณาจารย์ มนุษย์ผู้นั้นต้องไปเกิดในนรกใหญ่ทั้ง 8 ขุม