นรชีวมานพเป็นตัวละครในเรื่องนรชีวกฐินทานชาดก ในปัญญาสชาดก เป็นพระโพธิสัตว์
นรชีวมานพเป็นชายยากจนต้องทำงานรับจ้างทั่วไปเพื่อหาเลี้ยงมารดาอยู่ในนครหงสาวดีแต่ด้วยมีความสนใจทางธรรมมาก เมื่อไปรับจ้างเฝ้าไร่ของกุฎุมพีคนหนึ่ง เขาจึงชักชวนให้นายจ้างทำทานที่ให้ผลยิ่งใหญ่คือการถวายทานแด่พระพุทธเจ้า กุฎุมพีได้ฟังก็ศรัทธาจึงคิดถวายผ้ากฐิน โดยชักชวนเพื่อนอีก 4 คน ได้แก่ นายช่างกัลบก นายช่างทำรถ นายพรานเนื้อ และนายพรานนกร่วมด้วย แต่มีเพียงนายช่างกัลบกเท่านั้นที่ร่วมอนุโมทนากฐิน เมื่อกฎุมพีถวายผ้ากฐินแล้ว
นรชีวมานพได้ตั้งจิตอธิษฐานต่อเบื้องพระพักตร์พระพุทธเจ้าปทุมมุตรว่าการชักชวนให้กุฎุมพีถวายกฐินครั้งนี้ขอให้ตนได้เป็นพระพุทธเจ้าในภายภาคหน้า พระพุทธเจ้าปทุมมุตรได้ตรัสว่านรชีวมานพจะได้เป็นศากยมุนีในอนาคต ครั้นเมื่อนรชีวมานพสิ้นชีวิต กุศลกรรมที่ได้สนับสนุนให้ผู้อื่นได้ทำทานที่ยิ่งใหญ่ทำให้ไปเกิดบนสวรรค์ชั้นดุสิต
นามานุกรม