นรชีวมานพเป็นตัวละครในเรื่องนรชีวชาดก ในปัญญาสชาดก เป็นพระโพธิสัตว์

นรชีวมานพเป็นชายหนุ่มรูปงามแต่ยากจน อาศัยอยู่กับบิดามารดาในเมืองพาราณสี ประพฤติตนอยู่ในธรรม ประกอบอาชีพสุจริตเลี้ยงดูบิดามารดา ครั้นบิดาเสียชีวิต ได้ทำนาเลี้ยงชีพ และพามารดาไปเฝ้านาข้าวด้วย ระหว่างที่มารดานอนพักผ่อนในโรงนา งูตัวหนึ่งเลื้อยออกมาจากจอมปลวกฉกกัดมารดาจนเสียชีวิต

เมื่อนรชีวมานพกลับมาพบว่ามารดาเสียชีวิตแล้วก็เสียใจคร่ำครวญขอให้เทวดา ยักษ์ หรือมนุษย์ช่วยเหลือ พระอินทร์รู้ถึงความทุกข์ของนรชีวมานพจึงแปลงกายเป็นพราหมณ์เดินหลงทางมาถึงโรงนา นรชีวมานพคิดว่าพราหมณ์ย่อมรู้มนตร์ต่างๆ จึงขอให้ช่วยรักษามารดา พราหมณ์แปลงกล่าวว่าต้องใช้หัวใจมนุษย์ในการรักษา นรชีวมานพยินดียิ่งที่จะให้ใช้หัวใจของตนรักษามารดา ทั้งนี้นรชีวมานพได้อธิษฐานว่าหากตนจะได้พระโพธิญาณในอนาคตขอให้ศัสตราวุธปรากฏอยู่เบื้องหน้า สิ้นคำอธิษฐาน เทวดาก็หย่อนเชือกผูกศัสตราวุธลงมา นรชีวมานพจึงใช้ศัสตราวุธนั้นเชือดหัวใจตนเอง

ครั้นพราหมณ์แปลงสาธยายมนตร์ มารดาก็ฟื้นขึ้น นรชีวมานพฝืนความเจ็บปวดกราบมารดาแล้วสิ้นใจ มารดาเห็นดังนั้นก็เสียใจยิ่งและวอนขอต่อเทพยดาด้วยการตั้งสัจจาธิษฐานว่านรชีวมานพเป็นผู้มีศีลและความกตัญญู ด้วยวาจาสัตย์นี้จึงขอให้นรชีวมานพฟื้นคืนชีวิต เมื่อสิ้นคำอธิษฐาน นรชีวมานพก็ฟื้น พราหมณ์แปลงจึงคืนร่างเป็นพระอินทร์พร้อมทั้งสรรเสริญคุณความดีของนรชีวมานพ