น้ำอมฤตเป็นน้ำทิพย์หรือน้ำวิเศษในเรื่องเฉลิมไตรภพ เก็บรักษาอยู่ในอ่างแก้วท้ายปราสาทบนสวรรค์ มีเทวดาเฝ้าพิทักษ์รักษาอย่างเข้มงวด น้ำอมฤตนี้เป็นที่ปรารถนาของทุกคนเพราะถ้าได้อาบและดื่มกินก็จะทำให้เป็นอมตะและเพิ่มฤทธานุภาพแก่ผู้นั้น เมื่อมหาเทพทั้งสี่ คือพระอิศวร* พระอุมา* พระพรหมธาดา* และพระนารายณ์*ประกอบพิธีชุบเทพนพเคราะห์ ทรงใช้น้ำอมฤตเป็นองค์ประกอบสำคัญในการทำพิธี
ในเรื่องเฉลิมไตรภพกล่าวถึงเหตุการณ์ที่มีผู้มาลักดื่มและอาบน้ำอมฤต ดังนี้ พระราหู*ปรารถนาที่จะให้ตนมีฤทธิ์เดชมากขึ้นจึงเหาะไปบังพระอาทิตย์*จนมืดมิดแล้วลอบไปดื่มและสรงน้ำอมฤตได้สำเร็จ พระอิศวรทรงเล็งญาณทราบเหตุที่เกิดขึ้นจึงทรงขว้างจักรไปสังหารพระราหูทำให้ร่างของพระราหูขาดเป็นสองท่อน แต่ด้วยอำนาจของน้ำอมฤตพระราหูจึงเพียงสลบไป ทั้งแผลก็หายไม่เจ็บปวด ก่อนที่นางมณีเมขลา*จะหนีจากสวรรค์ไปท่องเที่ยว นางใช้แก้วมณี*ช่วยบังตาไปขโมยดื่มและสรงน้ำอมฤตทำให้นางมีฤทธิ์เพิ่มขึ้น
นามานุกรม