ประทุมวดี หรือปทุมวดี*เป็นตัวละครในนิทานเรื่องประทุมวดีคำฉันท์ เป็นนางฟ้าองค์หนึ่งมาเกิดในดอกบัวใหญ่ในสระ

ฤษีตนหนึ่งซึ่งอาศัยอยู่ริมสระใหญ่ได้พบดอกบัวใหญ่ก็เก็บไปไว้ที่อาศรม เมื่อแกะกลีบดอกบัวออกก็พบเด็กหญิงอยู่ในดอกบัวนั้น ฤษีเลี้ยงนางเป็นธิดาและให้ชื่อว่าประทุมวดี นางเป็นสตรีที่มีบุญเมื่อก้าวเดินจะมีดอกบัวผุดมารองรับ

วันหนึ่งนายพรานได้นำความงามของนางไปทูลพระราชา พระราชาจึงเสด็จมาหานางและขอนางจากพระฤษีไปเป็นชายา ด้วยบุญของนางที่เคยถวายข้าวตอกและดอกบัวให้พระปัจเจกพุทธเจ้า นางจึงมีโอรสถึง 500 องค์