TLD-003-2419

ปัญจาวุธกุมาร (ชื่อตัวละคร)

ปัญจาวุธชาดก   นิบาตชาดก  

ปัญจาวุธกุมารเป็นตัวละครในเรื่องปัญจาวุธชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นโอรสพระเจ้าพรหมทัตแห่งกรุงพาราณสี เป็นพระโพธิสัตว์

เมื่อโอรสของพระเจ้าพรหมทัตประสูติจะมีการถวายพระนาม พระเจ้าพรหมทัตและพระประยุรญาติจึงเชิญพราหมณ์ 108 คนมาดูลักษณะของพระกุมาร พวกพราหมณ์ถวายพยากรณ์ว่าพระกุมารมีบุญญาธิการมาก จะได้ครองราชย์สมบัติเมื่อพระบิดาสิ้นพระชนม์ และจะทรงมีปัญญาในการใช้อาวุธ 5 อย่างคือ ธนู ดาบ หอก ตระบอง และขวาน พระบิดาจึงขนานพระนามว่าปัญจาวุธ

เมื่อปัญจาวุธกุมารชันษาได้ 16 ปี พระบิดาให้ไปศึกษาศิลปศาสตร์กับอาจารย์ในสำนักทิศาปาโมกข์ที่เมืองตักสิลา แคว้นคันธาระ เมื่อสำเร็จการศึกษาแล้วอาจารย์มอบปัญจาวุธให้ ปัญจาวุธกุมารทรงผูกสอดปัญจาวุธแล้วเสด็จกลับเมืองพาราณสี ระหว่างทางในป่าได้พบยักษ์ชื่อสิเลสโลมะ*ซึ่งมีขนยาวและเหนียว ยักษ์จะจับปัญจาวุธกุมารกินเป็นอาหาร ปัญจาวุธกุมารใช้ปัญจาวุธแต่ไม่อาจทำอันตรายยักษ์ได้ จึงใช้พระหัตถ์และพระบาทเปล่าเข้าทำร้ายยักษ์จนพระหัตถ์และพระบาทติดขนยักษ์แน่น ปัญจาวุธกุมารจึงใช้พระเศียรกระแทกยักษ์หมายจะให้แหลกเป็นจุณ พระเศียรก็ติดที่ขนยักษ์อีก แต่ปัญจาวุธกุมารก็มิได้เกรงขาม ยักษ์แปลกใจถามว่าเหตุใดปัญจาวุธจึงหาญกล้านักมิได้สะดุ้งกลัวความตายเลย ปัญจาวุธกุมารบอกว่าจะกลัวทำไมในเมื่อความตายเป็นสิ่งเที่ยงแท้ ในท้องของตนมีวชิราวุธ ถ้ายักษ์กินตนก็จะไม่สามารถย่อยอาวุธนั้นได้ อาวุธก็จะหั่นไส้น้อยใหญ่ของยักษ์ให้ขาดเป็นท่อน ๆ ทั้งสองก็จะต้องสิ้นชีวิตไปด้วยกัน ยักษ์ได้ฟังก็กลัวตายปล่อยปัญจาวุธ

พระโพธิสัตว์ปัญจาวุธจึงแสดงธรรมเรื่องปาณาติบาตว่าจะทำให้ต้องไปเกิดในอบายภูมิ คือ นรก เดียรัจฉาน เปรตวิสัย และอสุรกาย ถ้าไปเกิดเป็นมนุษย์ก็จะมีอายุสั้น เมื่อทรงแสดงอานิสงส์ของศีล 5 ขู่ยักษ์แล้ว ยักษ์ก็เสื่อมพยศ ดำรงตนอยู่ในศีล 5 พระโพธิสัตว์ปัญจาวุธทรงทำยักษ์ให้เป็นเทวดารับเครื่องพลีอยู่ในป่าต่อไป ส่วนพระองค์ก็ออกจากป่าเสด็จกลับกรุงพาราณสี ต่อมาขึ้นครองราชย์สืบต่อจากพระบิดา พระโพธิสัตว์ปัญจาวุธทรงปกครองบ้านเมืองโดยธรรมจนสิ้นพระชนม์

สายวรุณ น้อยนิมิตร , ยุพร แสงทักษิณ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)