ปิยะราชเทวีเป็นตัวละครในบทละครเรื่องราชาธิราช เดิมชื่อเม้ยมะนิก* เป็นชาวตะเกิง* มีสามีชื่อมะจัด* เป็นหญิงสาวสวย มีอาชีพขายแป้งหอมในตลาดเมืองตะเกิง
เมื่อพระยาน้อย*สามารถเข้าครอบครองเมืองตะเกิงได้ ก็ตั้งพระทัยจะเสด็จไปนมัสการพระธาตุเมืองตะเกิง ระหว่างทางได้พบนางเม้ยมะนิก ด้วยบุพเพสันนิวาสแต่ปางก่อนทั้งสองคนต่างมีจิตปฏิพัทธ์กัน พระองค์จึงได้นางเม้ยมะนิกเป็นบาทบริจาริกา
เมื่อพระยาน้อยเข้าพิธีราชาภิเษก ทรงตั้งนางเป็นนางปิยะราชเทวี ตำแหน่งมเหสีฝ่ายซ้าย พระเจ้าราชาธิราช*หลงใหลนางปิยะราชเทวีมากจนลืมและสิ้นรักตะละแม่ท้าว*ชายาคนแรก พ่อลาวแก่นท้าว*จึงคิดแค้นนางแทนมารดา ถึงกับกัดนิ้วตนเองเพื่อจะได้ไหว้นางปิยะราชเทวีไม่ครบ 10 นิ้ว
พระเจ้าราชาธิราชเกรงว่าพ่อลาวแก่นท้าวอาจจะกระทำปิตุฆาตในภายหน้า จึงสั่งประหารพ่อลาวแก่นท้าว
นามานุกรม