TLD-003-2494

ปุโรหิตทุศีล (ชื่อตัวละคร)

กักการุชาดก   นิบาตชาดก  

ปุโรหิตทุศีลเป็นตัวละครในเรื่องกักการุชาดก จตุกกนิบาต ในนิบาตชาดก

ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นเทวบุตรในดาวดึงสพิภพ

วันหนึ่งในเมืองพาราณสีมีงานมหรสพ เหล่านาค ครุฑ และภุมมัฏฐกเทวดา (เทวดาประจำพื้นดิน 8 องค์) ต่างมาชมมหรสพ แม้แต่เทวบุตร 4 องค์ซึ่งอยู่ในดาวดึงสพิภพเมื่อรู้เรื่องก็ทรงเทริดประดับด้วยดอกฟักทิพย์ไปร่วมงานด้วย ดอกไม้ทิพย์เหล่านั้นส่งกลิ่นหอมฟุ้งทั่วพระนคร คนทั้งหลายต่างสอบถามและค้นหาผู้ประดับดอกไม้

เทวบุตรทั้งสี่รู้เรื่องจึงเหาะขึ้นตรงหน้าพระลานหลวง มหาชนทั้งหลายต่างร้องขอดอกไม้นั้น เทวบุตรบอกว่าดอกไม้ทิพย์มีอานุภาพมาก ผู้มีบาป ขาดปัญญา หาศีลไม่ได้ หรือมีใจน้อมไปในทางต่ำจะไม่สามารถครอบครองได้

เชษฐกเทวบุตรซึ่งเป็นเทวบุตรองค์ที่ 1 กล่าวถึงคุณสมบัติของบุคคลที่เหมาะสมจะได้ครอบครองเทริดและดอกฟักทิพย์ว่าจะต้องเป็นผู้ที่ไม่ลักขโมย ไม่พูดเท็จ ได้ยศศักดิ์แล้วไม่หลงมัวเมา

เทวบุตรองค์ที่ 2 บอกว่าจะต้องเป็นผู้ที่แสวงหาทรัพย์โดยชอบธรรม ไม่ล่อลวงทรัพย์จากผู้อื่น และไม่หลงในทรัพย์

เทวบุตรองค์ที่ 3 บอกว่าจะต้องเป็นผู้มีจิตมั่นคง มีศรัทธาไม่เสื่อมคลาย และไม่บริโภคของดีแต่ผู้เดียว

และเทวบุตรองค์ที่ 4 บอกว่าจะต้องเป็นผู้ไม่บริภาษสัตบุรุษทั้งต่อหน้าและลับหลัง และทำตามคำพูด

ปุโรหิตรู้ว่าตนไม่มีคุณสมบัติดังกล่าว แต่ต้องการดอกไม้ทิพย์มาประดับเพื่อให้คนทั้งหลายเข้าใจว่าตนเป็นผู้ดีพร้อม จึงโกหกเทวบุตรทุกองค์ว่าตนมีคุณสมบัติตามที่ว่ามา เทวบุตรทั้งสี่จึงมอบเทริดและดอกไม้ให้

เมื่อเทวบุตรกลับไปแล้วปุโรหิตทุศีลก็เจ็บปวดศีรษะอย่างรุนแรงเหมือนถูกแทงด้วยปลายมีดและถูกบีบรัดด้วยแผ่นเหล็ก ได้รับความทุกข์ทรมานอย่างมาก นอนเกลือกกลิ้งไปมา ร้องครวญครางอยู่ ผู้คนทั้งหลายสงสัยต่างพากันสอบถาม เมื่อปุโรหิตบอกความจริง คนเหล่านั้นก็ช่วยกันเอาเทริดและดอกไม้ทิพย์ออกให้แต่ไม่สำเร็จ ปุโรหิตต้องทนทุกข์ทรมานอยู่ถึง 7 วัน พระราชาเห็นว่าหากไม่ช่วย ปุโรหิตคงต้องตาย จึงปรึกษาเหล่าอำมาตย์แล้วให้จัดงานมหรสพอีกครั้ง

เทวบุตรทั้งสี่ก็เสด็จมา กล่าวติเตียนปุโรหิต ช่วยปลดเทริดและดอกฟักทิพย์ออกให้ เมื่อให้โอวาทแก่มหาชนแล้วเทวบุตรทั้งสี่ก็กลับไปยังทิพยวิมานของตน

กิตติชัย พินโน , กิตติชัย พินโน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)