TLD-003-2495

ปุโรหิตนอกราชการ (ชื่อตัวละคร)

นานาฉันทชาดก   นิบาตชาดก  

ปุโรหิตนอกราชการเป็นตัวละครในเรื่องนานาฉันทชาดก ติกนิบาต ในนิบาตชาดก

พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นโอรสพระเจ้าพรหมทัตแห่งกรุงพาราณสี เมื่อเจริญวัยได้ทรงศึกษาศิลปศาสตร์ต่างๆ ในเมืองตักสิลา ครั้นพระบิดาสิ้นพระชนม์ก็ได้ครองราชย์สืบมา ในครั้งนั้นมีปุโรหิตผู้หนึ่งถูกพระบิดาให้ออกจากฐานันดร จึงตกทุกข์ได้ยากต้องไปอาศัยอยู่ในบ้านเก่าหลังหนึ่ง

คืนวันหนึ่งพระราชาโพธิสัตว์เสด็จออกตรวจตราพระนครโดยปลอมองค์มิให้ผู้ใดรู้จัก เผอิญในคืนวันนั้นพวกนักเลงสุราเลิกงานแล้วก็ไปดื่มสุราที่ร้านแห่งหนึ่งจนเมา แล้วเอาสุราใส่หม้อกลับบ้าน ระหว่างทางเห็นพระราชาโพธิสัตว์ก็เข้าทุบตีแย่งชิงผ้าสาฎกไป ทั้งบังคับข่มขู่ให้พระราชาโพธิสัตว์ถือหม้อสุราไว้

ขณะนั้นปุโรหิตนอกราชการออกมายืนอยู่นอกบ้านเห็นดาวฤกษ์ก็รู้ว่าพระราชากำลังอยู่ในเงื้อมมือศัตรู จึงบอกภรรยา นางพราหมณีกล่าวว่าพวกปุโรหิตในราชสำนักย่อมรู้ดี มิใช่เรื่องของปุโรหิตนอกราชการ

ฝ่ายพระราชาโพธิสัตว์ได้ยินก็อ้อนวอนขอให้พวกนักเลงปล่อยพระองค์ พวกนักเลงใจอ่อนจึงยอมปล่อยไป พระราชาโพธิสัตว์ก็ทรงจดจำที่อยู่ของพวกนักเลงไว้แล้วเสด็จกลับ ขณะนั้นปุโรหิตบอกภรรยาว่าพระราชาพ้นจากอันตรายแล้ว พระราชาได้สดับก็ทรงจดจำที่อยู่ของปุโรหิตนอกราชการไว้

รุ่งเช้าพระราชาโพธิสัตว์ตรัสถามปุโรหิตในราชสำนักเกี่ยวกับดาวฤกษ์เมื่อคืนดีหรือไม่อย่างไร ปุโรหิตทูลว่าทุกอย่างเรียบร้อยดี พระราชาตรัสถามอีกว่าไม่มีภัยอะไรหรือ ปุโรหิตทูลตอบว่าไม่มี พระราชาโพธิสัตว์จึงโปรดให้ราชบุรุษไปตามปุโรหิตนอกราชการมาเฝ้า เมื่อตรัสถามเกี่ยวกับดาวฤกษ์เมื่อคืน ปุโรหิตทูลว่าพระราชาทรงอยู่ในเงื้อมมือศัตรูครู่หนึ่ง แล้วก็พ้นภัย พระราชาโพธิสัตว์ได้สดับก็ทรงเลื่อมใสคิดว่าควรมีปุโรหิตเช่นนี้ไว้ในราชสำนัก จึงให้ราชบุรุษจับปุโรหิตอื่นออกไปจากหน้าพระที่นั่ง แล้วตรัสให้ปุโรหิตนอกราชการขอพร

ฝ่ายปุโรหิตขอกลับไปปรึกษาบุตรภรรยาก่อน ครั้นกลับถึงบ้าน ปุโรหิตปรึกษาภรรยาและบุตรจะขอประทานสิ่งใดดี ทุกคนปรารถนาจะได้ไม่เหมือนกัน ปุโรหิตเองอยากได้บ้านส่วย ภรรยาอยากได้โคนม 100 ตัว บุตรชายอยากได้รถเทียมด้วยม้าคู่ บุตรสะใภ้อยากได้กุณฑลแก้ว ส่วนนางทาสีอยากได้ครกสากและกระด้ง

เมื่อปุโรหิตกลับไปทูลพระราชาโพธิสัตว์ พระองค์ก็ประทานทุกอย่างตามความปรารถนาของทุกคน ทั้งยังตั้งให้ปุโรหิตนอกราชการเป็นปุโรหิตในราชสำนักดังเดิม

ยุพร แสงทักษิณ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)