TLD-003-2500

ปุโรหิตโพธิสัตว์ 5 (ชื่อตัวละคร)

สีลวิมังสกชาดก 1   นิบาตชาดก  

ปุโรหิตโพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องสีลวิมังสชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก

ครั้งพระเจ้าพรหมทัต*ครองเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นปุโรหิต เป็นผู้ตั้งใจทำทาน ถือศีล 5 อย่างเคร่งครัด พระราชาทรงนับถือมากกว่าพราหมณ์อื่น ปุโรหิตโพธิสัตว์ประสงค์จะทดลองดูว่าพระราชานับถือตนเพราะศีลหรือเพราะคุณสมบัติอื่น เช่น โคตรตระกูล หรือศิลปศาสตร์

ปุโรหิตโพธิสัตว์จึงหยิบเงิน 1 กหาปณะจากกระดานนับเงินของเจ้าพนักงานไป เจ้าพนักงานไม่ว่าเพราะเคารพปุโรหิต วันที่ 2 หยิบมา 2 กหาปณะ และวันที่ 3 หยิบเงินมากำหนึ่ง เจ้าพนักงานจึงร้องบอกกล่าวขึ้น 3 ครั้งว่าตนจับโจรลักพระราชทรัพย์ได้ คนที่ได้ยินก็พากันมาดูแล้วจับมัดตัวจะไปส่งที่พระราชวัง

ระหว่างทางมีพวกหมองูเล่นงูอยู่ โดยจับหางงู จับคองู เข้าพันคอ ปุโรหิตโพธิสัตว์เห็นจึงร้องห้าม และเตือนว่างูจะกัดเอา พวกหมองูตอบว่างูนั้นมีศีล ประพฤติดี ไม่กัดใคร งูไม่เป็นผู้ทุศีลอย่างที่ปุโรหิตโพธิสัตว์เป็น ปุโรหิตโพธิสัตว์ฟังแล้วก็ได้คิดว่า แม้แต่งูซึ่งเป็นสัตว์เมื่อไม่กัด ไม่ทำร้ายใครก็ยังได้ชื่อว่าเป็นผู้มีศีล ดังนั้นศีลจึงเป็นสิ่งสูงสุด เมื่อปุโรหิตโพธิสัตว์ถูกพาไปเฝ้าพระราชา ทรงทราบเรื่องแล้วก็จะให้ลงอาญาตามความผิด ปุโรหิตโพธิสัตว์ทูลว่าตนไม่ใช่โจร ที่หยิบกหาปณะไปนั้นเพื่อจะทดลองให้เห็นว่าศีลเป็นสิ่งสูงสุดเพราะศีลเป็นสิ่งประเสริฐ ศีลคือความประพฤติระวังกาย วาจา ใจ ไม่มีอะไรในโลกจะยิ่งไปกว่าศีล เมื่อแสดงธรรมถวายแล้ว

ปุโรหิตก็ละกามคุณออกบวชเป็นฤๅษีในป่าหิมพานต์ บำเพ็ญเพียรจนได้อภิญญา 5 สมาบัติ 8 เพื่อจะได้ไปสู่พรหมโลกในภายหน้า

วิพุธ โสภวงศ์ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)