ปุโรหิตโพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องสีลวีมังสชาดก จตุกกนิบาต ในนิบาตชาดก

ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นปุโรหิต วันหนึ่งต้องการทดลองศีล จึงเก็บกหาปณะจากกระดานนับเงินไปถึง 3 วัน เมื่อถูกจับไปเฝ้าพระเจ้าพาราณสี ปุโรหิตโพธิสัตว์ทูลว่าศีลเป็นสิ่งที่งดงามประเสริฐสุด แม้แต่นาคผู้มีพิษร้ายก็ไม่ฆ่าผู้ทรงศีล แล้วปุโรหิตก็ทูลลาไปบวชเป็นดาบส

ระหว่างเดินออกจากพระนครมีเหยี่ยวตัวหนึ่งคาบชิ้นเนื้อจากร้านบินหนีไป พวกนกตะกรุมเห็นก็เข้ารุมจิกตี เหยี่ยวทนไม่ได้จึงปล่อยชิ้นเนื้อ นกตัวอื่นก็คาบเนื้อนั้นไป แต่ก็ถูกรุมจิกตีจนต้องปล่อยเนื้ออีก นกตัวที่คาบชิ้นเนื้อต่อๆ มาก็ตกอยู่ในสภาพเดียวกัน เมื่อตัวใดทิ้งเนื้อแล้วตัวนั้นก็ไม่ถูกเบียดเบียนอีก ปุโรหิตโพธิสัตว์เห็นดังนั้นก็คิดว่ากามารมณ์ก็เหมือนกับชิ้นเนื้อ ผู้ใดยึดไว้ก็เป็นทุกข์ ผู้ใดปล่อยวางได้ก็เป็นสุข

เมื่อปุโรหิตโพธิสัตว์ออกจากพระนครแล้วได้ไปหยุดพักค้างคืนที่บ้านหลังหนึ่ง คืนนั้นนางทาสีชื่อปิงคลาได้นัดแนะกับชายคนหนึ่งไว้ แล้วไปนั่งรออยู่ที่ธรณีประตู นางรอจนกระทั่งใกล้รุ่งก็สิ้นหวังจึงนอนหลับไป ปุโรหิตโพธิสัตว์คิดว่าทาสีรอชายชู้อยู่ตลอดคืน เมื่อรู้ว่าชายนั้นไม่มาก็นอนหลับอย่างสบายใจ จึงคิดว่าความหวังนั้นเป็นทุกข์ ส่วนความไม่หวังเป็นสุข

รุ่งขึ้นปุโรหิตโพธิสัตว์เดินทางไปถึงราวป่าเห็นดาบสตนหนึ่งนั่งอิ่มฌานอยู่ก็คิดว่าความสุขใดๆ ก็ไม่อาจสู้ความสุขในฌานได้ แล้วปุโรหิตโพธิสัตว์ก็บวชเป็นดาบส บำเพ็ญฌานและอภิญญา เมื่อสิ้นชีวิตแล้วได้ไปเกิดในพรหมโลก