TLD-003-2505

ปูติมังสะ (ชื่อตัวละคร)

ปูติมังสชาดก   นิบาตชาดก  

ปูติมังสะเป็นตัวละครในเรื่องปูติมังสชาดก นวกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นสุนัขจิ้งจอก

ในสมัยพระเจ้าพรหมทัตแห่งกรุงพาราณสี มีแพะจำนวนมากอาศัยอยู่ในถ้ำ ณ ป่าหิมพานต์ ในถ้ำใกล้ ๆ กับถ้ำของพวกแพะมีสุนัขจิ้งจอกชื่อปูติมังสะและนางสุนัขจิ้งจอกชื่อเวณี*อาศัยอยู่ ปูติมังสะและนางสุนัขจิ้งจอกได้ออกอุบายจับแพะฆ่ากินวันละตัว แพะจึงลดจำนวนน้อยลงจนเกือบหมด ส่วนสุนัขจิ้งจอกทั้งสองอ้วนพีมีกำลัง มีนางแพะตัวหนึ่งชื่อเมณฑิมาตา* นางรอดพ้นจากถูกฆ่าเพราะมีปัญญารู้เท่าทันอุบายของสุนัขจิ้งจอก

วันหนึ่งปูติมังสะปรึกษากับนางสุนัขจิ้งจอกว่าตนจะออกอุบายจับนางแพะเมณฑิมาตากิน ให้นางสุนัขจิ้งจอกไปหลอกนางแพะว่าตนตาย ขอให้นางแพะมาช่วยจัดการซากศพ เมื่อนางแพะมาถึงตนจะกระโดดกัดคอแล้วเอามาเป็นอาหารของทั้งสอง นางสุนัขจิ้งจอกเห็นดีด้วย ครั้นนางสุนัขจิ้งจอกทำความคุ้นเคยกับนางแพะจนนางแพะวางใจว่าเป็นเพื่อน นางสุนัขจิ้งจอกก็ชวนนางแพะไปช่วยจัดการซากของปูติมังสะ แรกทีเดียวนางแพะระแวงภัยจึงปฏิเสธ แต่ทนการรบเร้าของนางสุนัขจิ้งจอกไม่ได้จึงยอมไป ฝ่ายปูติมังสะแสร้งทำนอนตาย ครั้นได้ยินฝีเท้าของทั้งสองก็ยกหัวขึ้นดูว่ามาถึงแล้วหรือยัง นางแพะซึ่งเดินตามหลังนางสุนัขจิ้งจอกสังเกตเห็นแต่ไกลว่าปูติมังสะผงกหัวขึ้นกลอกตาไปมาก็รู้ว่าตนถูกลวงมาฆ่าจึงถอยหลังกลับ

ฝ่ายนางสุนัขจิ้งจอกเห็นดังนั้นก็ถามสาเหตุที่เปลี่ยนใจ นางแพะตอบตามที่ตนเห็น แล้วกลับไปที่อยู่ นางสุนัขจิ้งจอกทำการไม่สำเร็จก็โกรธนางแพะจึงนั่งซบเซาอยู่ เมื่อปูติมังสะเห็นดังนั้นก็กล่าวติเตียน นางสุนัขจิ้งจอกโต้ว่าปูติมังสะโง่เขลาเบาปัญญาไม่รู้จักคิดใคร่ครวญยกหัวขึ้นดูในเวลาที่ไม่ควรจะดู แล้วนางก็ปลอบปูติมังสะว่านางจะวางอุบายหาทางพานางแพะมาอีก โดยกำชับมิให้ปูติมังสะประมาทเหมือนครั้งก่อน

จากนั้นนางสุนัขจิ้งจอกก็ไปหานางแพะบอกว่าเมื่อตอนที่นางแพะกลับไปแล้วนั้นปูติมังสะได้ฟื้นคืนสติขึ้นมา ขอให้นางแพะไปทำความคุ้นเคยกับปูติมังสะ นางแพะได้ฟังก็รู้ว่าเป็นกลลวงของนางสุนัขจิ้งจอกจึงออกอุบายว่าตนจะไปพร้อมกับบริวารซึ่งเป็นสุนัขจำนวน 2,000 ตัว ให้นางสุนัขจิ้งจอกคอยจัดเตรียมอาหารไว้ต้อนรับ เพราะถ้าไม่มีอาหาร สุนัขบริวารทั้งหลายผู้โหยหิวก็จะรุมกัดกินปูติมังสะและนางสุนัขจิ้งจอกเสีย นางสุนัขจิ้งจอกได้ฟังดังนั้นก็กลัวตายจึงเปลี่ยนใจบอกนางแพะว่า นางแพะไม่ควรออกจากที่อยู่เพราะข้าวของที่มีอยู่มากมายไม่มีใครดูแลรักษาจะสูญเสียหมด ตนจะบอกปูติมังสะว่านางแพะมิได้มีความรังเกียจปูติมังสะแต่อย่างใด กล่าวแล้วนางสุนัขจิ้งจอกก็รีบกลับไปหาปูติมังสะ พากันหนีไปจากที่นั้นโดยไม่หวนกลับมาอีกเลย

ยุพร แสงทักษิณ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)