TLD-003-2539

โปฏฐปาทะ 1 (ชื่อตัวละคร)

ราธชาดก 1   นิบาตชาดก  

โปฏฐปาทะเป็นตัวละครในเรื่องราธชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นพระโพธิสัตว์ เป็นนกแขกเต้า

ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นนกแขกเต้าชื่อโปฏฐปาทะ พราหมณ์ผู้หนึ่งเลี้ยงดูพระโพธิสัตว์และนกแขกเต้าซึ่งเป็นน้องชายอีกตัวหนึ่งชื่อราธะ* และรักดังบุตรของตน นางพราหมณีภรรยาของพราหมณ์เป็นหญิงทุศีล ชอบประพฤตินอกใจสามีเวลาที่สามีไม่อยู่บ้าน วันหนึ่งพราหมณ์จะต้องเดินทางไกลไปค้าขายจึงฝากนกแขกเต้าสองพี่น้องช่วยดูแลนางพราหมณีผู้เป็นภรรยาด้วย ถ้านางประพฤติอนาจารนอกใจสามีก็ให้นกทั้งสองช่วยตักเตือน เมื่อพราหมณ์ไปแล้วนางพราหมณีภรรยาก็สนุกสนานอยู่ร่วมกับชายอื่นตลอดเวลาจนนับประมาณชายที่เข้ามาในบ้านและกลับออกไปจากบ้านไม่ได้ นกแขกเต้าราธะผู้เป็นน้องจะบอกนางพราหมณีตามที่พราหมณ์สั่ง แต่นกแขกเต้าโปฏฐปาทะห้ามไว้โดยให้เหตุผลว่าขึ้นชื่อว่าคนทั้งหลายละทิ้งภรรยาไว้แล้วเที่ยวไปก็จะไม่อาจรักษาภรรยาไว้ได้ บิดาไม่ควรทำอย่างนี้ นางพราหมณีผู้เป็นมารดาของนกทั้งสองไม่ได้รักบิดาเลย ถ้านางยังมีเยื่อใยอยู่บ้างก็คงไม่ประพฤติเช่นนี้ ส่วนนางพราหมณีประพฤตินอกใจสามีเรื่อยไปตราบเท่าที่พราหมณ์ยังไม่กลับ

เมื่อพราหมณ์กลับมาบ้านและถามถึงภรรยา นกแขกเต้าโปฏฐปาทะก็บอกตามความจริง และกล่าวว่าบิดาจะประสงค์อะไรกับนางพราหมณีทุศีลเช่นนี้ แล้วกล่าวต่อไปว่าตนเองได้กล่าวโทษมารดาแล้วก็ไม่อาจอยู่ที่นี่ได้อีก นกแขกเต้าโปฏฐปาทะกราบเท้าบิดาแล้วบินเข้าป่าไป

วัลยา ช้างขวัญยืน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)