TLD-003-2569

ฝรั่งมังฆ้อง, พระเจ้า 1 (ชื่อตัวละคร)

ราชาธิราช, บทละคร  

พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องเป็นตัวละครในบทละครเรื่องราชาธิราช เดิมชื่อมังสุเหนียด* เป็นโอรสพระเจ้าฝรั่งมังศรีฉวา*

เมื่อพระเจ้าฝรั่งมังศรีฉวาสิ้นพระชนม์เนื่องจากตรอมพระทัยที่แพ้สงคราม มังสุเหนียดขึ้นครองราชสมบัติ ทรงพระนามว่าพระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง มังศรีทาต*อนุชาคิดการขบถถูกปราบปรามได้ จึงหนีไปสวามิภักดิ์พระเจ้าราชาธิราช* พระเจ้าราชาธิราชทรงทราบว่าพม่าผลัดแผ่นดินจึงยกทัพไปตีเมืองอังวะ* แต่พม่ายังไม่พร้อมทำสงครามจึงไม่ยอมออกรบ พระสังฆราชภังยะสะกะโร*ได้ออกไปเป็นทูตเจรจาขอให้มอญยกทัพกลับ พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องคิดทำสงครามกับมอญจึงมีราชสารขอความร่วมมือไปยังเจ้าเมืองเชียงใหม่ แต่ฝ่ายมอญจับคนเดินสารได้ ระหว่างรอกองทัพจากเชียงใหม่ พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องยกทัพไปปราบเมืองตะแคง* แล้วให้มังกำมุนี*บุตรเขยกับตะละเจ้าเปฟ้า*พระธิดาเป็นผู้รักษาเมืองตะแคง ฝ่ายมอญยกทัพไปตีเมืองตะแคงจับมังกำมุนีและตะละเจ้าเปฟ้าได้

ต่อมามังกำมุนีเสียชีวิต พระเจ้าราชาธิราชทรงได้ตะละเจ้าเปฟ้าเป็นบาทบริจาริกา ทำให้พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องกริ้ว พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องทรงรอทัพจากเชียงใหม่ยังไม่เห็นมาจึงทรงยกทัพไปตีมอญเอง ให้มังมหานรธา*เป็นแม่ทัพยกไปก่อน ฝ่ายมอญจัดทัพต้าน มังมหานรธาพ่ายทัพแตกหนีไป พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องกลับเมืองอังวะก็ฝึกฝนทหารให้เข้มแข็ง ปีรุ่งขึ้นพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องได้ยกทัพไปตีมอญอีกครั้ง ครั้งนี้นางมังคละเทวี*มเหสีตามเสด็จในทัพด้วย สงครามครั้งนี้ฝ่ายพม่าปราชัย พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องแตกทัพกลับเมืองอังวะ ช้างทรงนางมังคละเทวีตื่นเตลิดเข้าป่า นางมังคละเทวีตกช้างอยู่คนเดียวกลางป่า แต่นางได้นายทหารพม่าชื่อฉางกาย*ช่วยเหลือไว้และพากลับเมืองอังวะโดยสวัสดิภาพ พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องระแวงความสัมพันธ์ระหว่างนางกับฉางกาย จึงทรงสั่งประหารฉางกายและปลดนางมังคละเทวีออกจากตำแหน่ง พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องทำสงครามกับมอญหลายครั้งและส่วนใหญ่พม่าจะเป็นฝ่ายพ่ายแพ้ พระองค์รู้สึกเหน็ดเหนื่อยกับการสงครามจึงส่งทูตไปขอทำสัตยาบรรณ ฝ่ายมอญคิดซ้อนกลพม่า แต่ไม่สำเร็จ เพราะสมิงนครอินทร์*ทำให้ความแตก พระเจ้าราชาธิราชทรงให้สมิงนครอินทร์ทำการแก้ตัว ครั้งแรกให้ไปชนช้างด้วยพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องยามเสด็จเลียบค่ายในตอนเช้าก็ไม่สำเร็จ เพราะมังศรีทาตแนะนำให้พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องหักฉัตรเพื่อหนีสมิงนครอินทร์ ครั้งที่สองสมิงนครอินทร์ลอบเข้าถึงพระแท่นของพระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง นำเอาพานพระศรีและพระแสงดาบริมเขนยข้างที่ไป พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องจึงขอดูตัวสมิงนครอินทร์

ปีต่อมาพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องทรงเตรียมการศึกใหม่ ครั้งนี้ทรงตีได้เมืองทะละ* จับตัวสมิงชีพราย*ได้ ทรงขอแลกตัวสมิงชีพรายกับการทำไมตรีกับมอญ พระเจ้าราชาธิราชทรงรับไมตรี ยุติสงครามระหว่างมอญกับพม่า พระอัครมเหสีของพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องทรงครรภ์อยากเสวยดินกลางใจเมืองหงษาวดี* พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องจึงมีราชสารทูลพระเจ้าราชาธิราชขอดินกลางใจเมืองหงษาวดี พระเจ้าราชาธิราชทรงทราบว่าโอรสที่จะเกิดใหม่คือพ่อลาวแก่นท้าว*กลับชาติมาเกิด จึงให้ทหารขุดดินจากส้วมเก่ากลางเมือง เอาดินนั้นมาอบร่ำให้หอมส่งให้พระอัครมเหสีของพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องเสวย เมื่อครบถ้วนทศมาส พระอัครมเหสีประสูติโอรสชื่อมังรายกะยอชวา* เมืองพม่ากับเมืองมอญสงบศึกเป็นเวลานาน จนมังรายกะยอชวาอายุได้ 21 ปีเศษ พม่ากับมอญวิวาทกันเรื่องแย่งชิงตักน้ำมัน มังรายกะยอชวาถือเป็นเหตุก่อสงครามกับมอญ พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องแม้จะไม่ได้สนับสนุนในครั้งแรก แต่ด้วยความรักพระโอรสจึงไม่ขัดใจเรื่องการทำสงครามกับมอญ แม้มังรายกะยอชวาทำสงครามพ่ายแพ้มอญเกือบทุกครั้งก็ไม่ทรงลงโทษ หรือครั้งที่สมิงนครอินทร์ถูกมังรายกะยอชวาจับตัวได้แล้วไม่ยอมกินอาหารถึง 3 วันจนเสียชีวิต แม้พระองค์รู้สึกเสียพระทัยก็ไม่ลงโทษพระโอรส จนสุดท้ายมังรายกะยอชวาก็ถูกจับและถูกพระเจ้าราชาธิราชทรงทำพิธีปฐมกรรม

หลังจากมังรายกะยอชวาเสียชีวิต พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องได้ยกทัพไปตีมอญเพื่อแก้แค้น แต่ในสงครามครั้งนี้ สมิงอังวะมังศรี*ได้ร่วมมือกับกัปตันตอม*ชาวตะวันตก เอาปืนใหญ่มาใช้ในการต่อสู้ พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องทรงสลดพระทัยว่า ต่อไปการทำสงครามที่ต้องใช้ศิลปะการใช้อาวุธจะไม่มีอีกแล้ว เพราะอาวุธชาวตะวันตกจะถูกนำมาใช้แทน เมื่อพระเจ้ากรุงตาฉิง*เจ้าเมืองจีนยกทัพมาท้าทำสงครามกับพม่า ไม่มีขุนทหารพม่าคนใดอาสาสงคราม สมิงพระราม*ซึ่งถูกคุมขังอยู่ได้อาสาศึก สามารถเอาชนะกามนี*ขุนทหารจีนได้ พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องทรงบำเหน็จรางวัลเป็นพระราชธิดาและตำแหน่งอุปราชแก่สมิงพระราม โดยสัญญาว่าจะไม่เรียกสมิงพระรามว่าเชลย แต่พระองค์ทรงผิดสัญญาพลั้งปากเรียกนัดดาว่า “ลูกเชลย” สมิงพระรามจึงหนีกลับเมืองหงษาวดี*

สุวดี ภู่ประดิษฐ์ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)