TLD-003-2570

ฝรั่งมังฆ้อง, พระเจ้า 2 (ชื่อตัวละคร)

ราชาธิราช, นิยายพงศาวดาร  

พระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง หรือพระเจ้ามณเฑียรทอง*เป็นตัวละครในเรื่องราชาธิราช เดิมชื่อมังสุเหนียด* เป็นโอรสของพระเจ้าฝรั่งมังศรีฉะวา* เป็นกษัตริย์พม่าที่ครองกรุงอังวะ* ต่อจากพระเจ้ามังศรีฉะวา มีพระอนุชาชื่อมังศรีธาตุ* มีพระโอรสและพระธิดาที่มีบทบาทปรากฏในเรื่องราชาธิราช 4 พระองค์ คือ มังรายกะยอฉะวา* มังสีสู* ตะละเจ้าเปฟ้า* และพระธิดาซึ่งพระองค์ยกให้แก่สมิงพระราม*

พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องมีมเหสีหลายพระองค์ แต่ที่ปรากฏบทบาทในราชาธิราช คือ พระนางมังคละเทวี* และพระอัครมเหสีพระมารดาของมังรายกะยอฉะวา ในสมัยของพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องนั้นพม่าได้ทำสงครามกับพระเจ้าราชาธิราช* หลายครั้ง

ครั้งที่ 1 พระเจ้าราชาธิราชเป็นฝ่ายยกทัพไปตีกรุงอังวะ* เมื่อพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องเสวยราชสมบัติใหม่ ๆ ในครั้งนั้นพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องยังไม่พร้อมในการสงคราม จึงได้นิมนต์พระสังฆราชภังยะสะกะโร*ไปถวายพระพรพระเจ้าราชาธิราชเพื่อขอหย่าศึก

ครั้งที่ 2 พม่าเป็นฝ่ายยกทัพตีเมืองหงสาวดี* โดยพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องทรงส่งสารไปยังเมืองเชียงใหม่เพื่อขอให้ยกทัพมาช่วยตีกระหนาบกรุงหงสาวดี แต่ทหารมอญจับคนเดินสารได้ ทางเชียงใหม่ไม่ได้รับหนังสือจึงไม่ยกทัพมาช่วย ศึกครั้งนี้พระองค์ให้มังมหานรธา* เป็นแม่ทัพยกไป สงครามครั้งนี้พม่าเป็นฝ่ายแพ้

ครั้งที่ 3 พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องทรงยกทัพใหญ่ไปตีเมืองหงสาวดี นางมังคละเทวีพระมเหสีตามเสด็จด้วย การสงครามครั้งนี้ฝ่ายพม่าขัดสนเสบียงก็ล่าทัพกลับ ช้างทรงของนางมังคละเทวีตื่นป่าเตลิดหนีทรงได้ฉางกาย* ช่วยเหลือไว้ แต่พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องระแวงพระทัยเรื่องชู้สาวในไม่ช้าก็ทรงถอดพระนางออกจากตำแหน่ง และทรงสั่งประหารชีวิตฉางกาย

ครั้งที่ 4 พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องทรงเปลี่ยนยุทธวิธีสงครามกับมอญคือ ทรงใช้วิธีตีหัวเมืองรายทาง แต่ก็ไม่สามารถเอาชนะมอญ จึงทรงคิดกระทำสัตยาบันกับมอญ ฝ่ายมอญคิดอุบายฆ่าพม่าจึงตกลง แต่สมิงนครอินทร์*ได้บอกความลับนี้แก่พม่าด้วยเห็นว่าเป็นการกระทำที่ไม่มีเกียรติ พระเจ้าราชาธิราชกริ้ว สมิงนครอินทร์จึงขอไถ่โทษด้วยการออกไปชนช้างกับพระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง โดยแต่งตัวเป็นกษัตริย์แล้วให้มังศรีธาตุ*ชี้ตัวพระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง แต่มังศรีธาตุได้บอกให้พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องรู้พระองค์จึงทรงหนีไปได้ สมิงนครอินทร์จึงแก้ตัวใหม่โดยลอบเข้าค่ายพม่าไปจนถึงพระแท่นบรรทมของพระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง หยิบเอาพระแสง พานพระศรี ตัดศีรษะนางในและจักกายวังมาถวายพระเจ้าราชาธิราช พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องจึงทรงขอดูตัวสมิงนครอินทร์ และถือว่าสมิงนครอินทร์เป็นผู้มีบุญคุณ

ครั้งที่ 5 พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องทรงยกทัพไปตีกรุงหงสาวดี ครั้งนี้ทรงจับตัวสมิงชีพราย*บิดาของนางเม้ยซุนเครือ* และนางเม้ยสะดุ้งมอด*พระสนมเอกได้ เมื่อพม่าไม่สามารถเอาชนะฝ่ายมอญได้กอปรกับพระองค์ทรงเบื่อหน่ายจึงทรงขอทำไมตรีกับมอญ ครั้งแรกพระเจ้าราชาธิราชไม่ทรงตกลงแต่พระสนมเอกทั้งสองต่างอ้อนวอนให้เป็นไมตรีเพื่อแลกตัวกับสมิงชีพราย พระเจ้าราชาธิราชจึงทรงยินยอม ในคราวนี้มอญกับพม่ายุติสงครามเป็นเวลานาน

ครั้งที่ 6 สงครามครั้งนี้มังรายกะยอฉะวาเป็นผู้ก่อ โดยอาศัยเหตุประชาชนมอญกับพม่าที่อยู่ชายแดนวิวาทกันด้วยเรื่องแย่งชิงน้ำมันดิน ยกทัพมาตีหัวเมืองชายแดนพม่า ฝ่ายมอญจึงยกทัพไปตีเมืองทรางทวย*และเมืองตะแคง* จึงก่อให้เกิดสงครามระลอกใหม่ตามมา

ครั้งที่ 7 มังรายกะยอฉะวา ยกทัพมาตีเมืองทรางทวยและเมืองตะแคงแต่หลงกลฝ่ายมอญจึงต้องยกทัพกลับ

ครั้งที่ 8 มังรายกะยอฉะวายกทัพมาตีหัวเมืองมอญตามรายทาง พระเจ้าราชาธิราชทรงให้พระยาเกียร* พระยาราม*ราชบุตรคุมทัพออกสู้รบ พม่าสู้มิได้ก็หนีกลับไป

ครั้งที่ 9 มังรายกะยอฉะวายกทัพมาตีเมืองมอญครั้งนี้ตีได้เมืองตะเกิง* แต่สุดท้ายฝ่ายมอญใช้อุบายตีเอาเมืองตะเกิงกลับคืนได้

ครั้งที่ 10 มังรายกะยอฉะวายกทัพมาอีกครั้ง คราวนี้สามารถคิดอุบายจับตัวสมิงนครอินทร์ได้ สมิงนครอินทร์ซึ่งบอบช้ำจากการสู้รบ ถูกจับได้ไม่กี่วันก็ถึงแก่ชีวิต ในการศึกครั้งนี้ทหารของมังรายกะยอฉะวาสามารถจับตัวสมิงพระรามและช้างพลายประกายมาศ* ได้ เนื่องจากช้างพลายประกายมาศติดหล่ม เมื่อถึงฤดูฝนพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องก็ยกทัพกลับอังวะ และให้เอาตัวสมิงพระรามไปเมืองอังวะด้วย ส่วนมังรายกะยอฉะวานั้นไม่ยอมกลับ ยกทัพลงไปยังเมืองหงสาวดี

ครั้งที่ 11 มังรายกะยอฉะวายกทัพมาล้อมเมืองหงสาวดี ในการศึกครั้งนี้มังรายกะยอฉะวาได้ออกชนช้างกับพระเจ้าราชาธิราช มังรายกะยอฉะวาเสียทีตกจากหลังช้างจึงถูกจับได้ และถูกพระเจ้าราชาธิราชกระทำพิธีปฐมกรรมในที่สุด

ครั้งที่ 12 พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องทำศึกกับมอญอีกครั้ง ฝ่ายมอญได้ใช้ปืนใหญ่ของฝรั่งเศสเข้าช่วย สงครามครั้งนี้พม่าแตกทัพกลับไป พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องเองก็ทรงระย่อพระทัย เมื่อพระเจ้าราชาธิราชสิ้นพระชนม์ พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องก็ทรงเศร้าโศกถึงกับกันแสงและทรงรำพันว่า “ธรรมดาชาติกษัตริย์จะมีเกียรติยศและการเล่นสบาย ก็เพราะได้ทำสงครามชมเล่นเป็นขวัญตา.....พระเชษฐาธิราชก็มิได้อยู่รักษาอาณาจักร ทิ้งเสียหนีเราไปดังนี้คิดดูก็มิเที่ยงเป็นธรรมสังเวชในอารมณ์ยิ่ง”

พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องจึงไม่ได้ทำสงครามกับหงสาวดีอีก 2 ปีหลังจากนั้นพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องก็สิ้นพระชนม์

สุวดี ภู่ประดิษฐ์ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)