TLD-003-2580

พญาไกรสรราชสีห์ (ชื่อตัวละคร)

วิโรจนชาดก   นิบาตชาดก  

พญาไกรสรราชสีห์เป็นตัวละครในเรื่องวิโรจนชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นพระโพธิสัตว์

ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพญาไกรสรราชสีห์ อาศัยอยู่ในถ้ำทองในหิมวันตประเทศ วันหนึ่งพญาราชสีห์โพธิสัตว์ออกจากถ้ำทองยืดเหยียดกายมองดูทิศทั้งสี่ บันลือสีหนาทแล้วเดินไปแสวงหาอาหาร จับกระบือใหญ่ได้ก็เคี้ยวกินแล้วลงดื่มน้ำในสระที่ใสและมีสีราวกับแก้วมณี เสร็จแล้วก็กลับไปยังถ้ำที่อยู่ สุนัขจิ้งจอกตัวหนึ่งเห็นพญาราชสีห์ก็กลัวมากไม่อาจหนีไปไหนได้ จึงเข้าไปหมอบแทบเท้าพญาราชสีห์แล้วขออยู่เป็นข้ารับใช้ พญาราชสีห์ก็ตกลง และแบ่งเนื้อที่จับได้ให้กินทุกวัน ประมาณ 2-3 วันสุนัขจิ้งจอกก็อ้วนขึ้น

วันหนึ่งพญาราชสีห์สั่งให้สุนัขจิ้งจอกไปยืนบนยอดเขา เห็นสัตว์ชนิดใดแล้วอยากกินเนื้อก็ให้มาบอกโดยให้พูดว่า “ข้าแต่เจ้า ท่านจงรุ่งเรืองดังนี้” เมื่อสุนัขจิ้งจอกทำตามนั้น พญาราชสีห์ก็วิ่งออกไปด้วยกำลังอันเร็วมากไปจับสัตว์นั้นๆ มากินแล้วแบ่งให้สุนัขจิ้งจอกด้วย เมื่อเวลาผ่านไปสุนัขจิ้งจอกคิดกำเริบว่าตนก็เป็นสัตว์ 4 เท้าเช่นเดียวกับพญาราชสีห์ ไม่ควรให้ผู้อื่นเลี้ยงดูอยู่ทุกวัน จะต้องไปฆ่าสัตว์มากินเอง จึงไปบอกพญาราชสีห์ว่าอยากจะฆ่าช้างตัวหนึ่งกินเอง ดังนั้นสุนัขจิ้งจอกจะขอนอนในที่ของพญาราชสีห์ในถ้ำทอง ให้พญาราชสีห์ไปดูช้างตัวประเสริฐที่เที่ยวอยู่แถวเชิงเขาแล้วมาบอกตนว่า “ข้าแต่สุนัขจิ้งจอก ท่านจงรุ่งเรืองดังนี้” พญาราชสีห์โพธิสัตว์ก็กล่าวว่าสุนัขจิ้งจอกจะสามารถฆ่าช้างได้อย่างไร สุนัขจิ้งจอกฆ่าช้างแล้วเคี้ยวเนื้อกินได้ไม่มีในโลก แต่สุนัขจิ้งจอกไม่เชื่อฟัง ยังคงอ้อนวอนพญาราชสีห์อยู่เสมอๆ

พญาราชสีห์จึงต้องยอมตามโดยให้สุนัขจิ้งจอกเข้าไปนอนในที่ของตน ตนไปที่เชิงเขาเห็นช้างซับมันตัวประเสริฐก็กลับไปบอกสุนัขจิ้งจอก สุนัขจิ้งจอกออกจากถ้ำทอง ยืนเหยียดกาย มองดูทิศทั้งสี่ 3 ครั้ง แล้วกระโจนขึ้นไปบนกระพองช้างอย่างที่พญาราชสีห์เคยทำ แต่สุนัขจิ้งจอกกระโจนไม่ถึงพลาดตกลงมาที่เท้าช้าง ถูกช้างเหยียบหัวละเอียดเป็นจุณ ช้างใช้เท้าเขี่ยร่างสุนัขจิ้งจอกมารวมไว้เป็นกอง คุ้ยดินมากลบแล้วส่งเสียงโกญจนาทเข้าป่าไป

วัลยา ช้างขวัญยืน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)