พญาโคธโพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องโคธชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นเหี้ย

ในสมัยพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพญาเหี้ย มีบริวารหลายร้อยอาศัยอยู่ในโพรงไม้ริมฝั่งแม่น้ำ พญาเหี้ยมีบุตรชายชื่อโคธปิลลิกะ บุตรชายของพญาเหี้ยมีเพื่อนสนิทเป็นกิ้งก่า ทั้งคู่เล่นหัวหยอกล้อกันทุกวัน พญาเหี้ยเตือนบุตรว่าไม่ควรคบกับกิ้งก่าซึ่งเป็นสัตว์ต่ำช้า จะทำให้เสื่อมเสียมาถึงวงศ์ตระกูล แต่โคธปิลลิกะไม่ยอมเชื่อฟัง ยังคงคบหาอยู่กับกิ้งก่า เอาร่างกายที่ใหญ่โตขึ้นทุกวันกอดรัดเล่นกับกิ้งก่าซึ่งตัวเล็กเท่าเดิม ทำให้กิ้งก่าบอบช้ำมากจึงคิดจะไปหานายพรานให้มาทำลายตระกูลเหี้ยเสีย พญาเหี้ยรู้ว่าความพินาศจะมาถึงพวกเหี้ยเพราะกิ้งก่า จึงให้บริวารทำปล่องลมเตรียมไว้ข้างหนึ่ง

วันหนึ่งในฤดูร้อนเกิดมีฝนตก แมลงเม่าพากันบินออกจากจอมปลวก พวกเหี้ยก็ออกมาจับแมลงเม่ากิน พรานจับเหี้ยคนหนึ่งถือจอบเข้าป่าไปจับเหี้ยโดยพาสุนัขไปด้วยหลายตัว กิ้งก่าดีใจรีบพาพรานไปถึงโพรงเหี้ยให้พรานสุมไฟเข้าไปในโพรง เหล่าเหี้ยก็ต้องหนีออกมาจึงถูกพรานใช้ไม้ค้อนทุบตายเป็นจำนวนมาก ที่รอดไปได้ก็ถูกสุนัขที่ล้อมอยู่กัดตาย พญาเหี้ยโพธิสัตว์รู้ว่าเกิดอันตรายแก่พวกเหี้ยเพราะกิ้งก่า ก็กล่าวว่าบุคคลไม่ควรคบหาสมาคมกับคนบาป ประโยชน์และความสุขจะได้มาเพราะอาศัยบาปย่อมไม่มี แล้วพญาเหี้ยก็หนีออกทางปล่องลมที่ให้บริวารทำเตรียมไว้