TLD-003-2596

พญาปูทอง (ชื่อตัวละคร)

กักกฏชาดก   นิบาตชาดก  

พญาปูทองเป็นตัวละครในเรื่องกักกฏชาดก ติกนิบาต ในนิบาตชาดก

ครั้งพระเจ้าพรหมทัตครองกรุงพาราณสี มีพญาปูทองอาศัยอยู่ในหนองน้ำใหญ่ใกล้ป่าหิมพานต์ หนองน้ำนั้นจึงได้ชื่อว่าหนองปู พญาปูมีตัวใหญ่เท่าลานนวดข้าว จับช้างกินเป็นอาหารจนช้างพากันกลัว ไม่กล้าลงไปในหนองปู พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นช้าง มีความฉลาดรอบรู้มากกว่าช้างทั้งปวง มีรูปร่างงาม มีพละกำลังกล้าแข็ง มีบริวารมากมาย เมื่อเจริญวัยก็ได้นางกเรณุ (นางช้าง) หนึ่งเป็นภรรยา

ต่อมาช้างโพธิสัตว์คิดจะจับปูทอง แต่บิดาห้ามไว้เพราะคงทำได้ยาก แต่ช้างโพธิสัตว์ยืนยันความคิดของตน เรียกประชุมช้างในป่าหิมพานต์ สอบถามได้ความว่าพญาปูทองจะจับเหยื่อเมื่อขาช้างขึ้นจากน้ำ ช้างโพธิสัตว์จึงให้ช้างทั้งหลายลงไปในหนองปู ส่วนตนเองคอยต้อนโขลงช้างอยู่ข้างหลัง ช้างทั้งหลายก็ทำตาม พญาปูทองหนีบเท้าช้างโพธิสัตว์ด้วยก้ามอันแข็งเหมือนคีมที่ทำด้วยสากเหล็ก ช้างโพธิสัตว์พยายามจะฉุดพญาปูทองขึ้นจากน้ำแต่ไม่สำเร็จ พญาปูทองก็จะฉุดช้างโพธิสัตว์เข้าปาก ช้างโพธิสัตว์จึงร้องขอความช่วยเหลือจากช้างทั้งหลาย แต่ไม่มีใครช่วยเพราะกลัวภัย นางกเรณุซึ่งยืนอยู่ใกล้ ณ ที่นั้นก็คิดจะวิ่งหนี ช้างโพธิสัตว์ขอร้องนางอย่าทอดทิ้งตน นางกเรณุกล่าวปลอบสามีให้ทำใจดี ๆ ตนจะขอร้องพญาปูทองให้ปล่อยให้ได้ นางสรรเสริญพญาปูทองว่าเป็นสัตว์ประเสริฐกว่าสัตว์น้ำทั้งปวง พญาปูทองใจอ่อนยอมปล่อยช้างโพธิสัตว์

ช้างโพธิสัตว์ก็กระทืบหลังพญาปูทองจนกระดองแตกกระจาย ช้างทั้งหลายดีใจช่วยกันฉุดลากซากพญาปูขึ้นมากระทืบเหยียบย่ำจนแหลกเป็นจุณ ส่วนก้ามปูใหญ่ทั้งสองหักกระเด็นไปตกอยู่คนละตำบล ครั้นหน้าฝนน้ำบ่าท่วมก้ามปูทั้งสองก็ลอยไปตามแม่น้ำคงคา ก้ามหนึ่งถูกน้ำพัดไปอยู่กลางทะเล อีกก้ามหนึ่งไปติดอยู่ท่าน้ำหลวง เมื่อพระราชาพี่น้อง 10 องค์ลงเล่นน้ำพบเข้าก็รับสั่งให้เอาไปทำตะโพนเรียกว่าอาณิก ส่วนก้ามที่อยู่กลางทะเลนั้นพวกอสูรนำไปทำเป็นกลองใหญ่ชื่อว่าอาฬมุร

ภายหลังเมื่อเกิดสงครามระหว่างอสูรกับท้าวสักกเทวราช (พระอินทร์) อสูรแพ้ทิ้งกลองหนี ท้าวสักกเทวราชให้เทวดาหามกลองไปไว้ในดาวดึงส์ กลองใบนี้เมื่อตีจะเกิดเสียงดังกึกก้องดังฟ้าร้อง เกจิอาจารย์บางคนจึงว่าเสียงฟ้าร้องคือเสียงกลองของพระอินทร์

ยุพร แสงทักษิณ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)