TLD-003-2609

พญาสุนัขโพธิสัตว์ (ชื่อตัวละคร)

กุกกุรชาดก   นิบาตชาดก  

พญาสุนัขโพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องกุกกุรชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก

ครั้งที่พระเจ้าพรหมทัต*ครองเมืองพาราณสี* พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพญาสุนัข มีสุนัขบริวารอยู่ในมหาสุสานประเทศ วันหนึ่งพระเจ้ากรุงพาราณสีทรงรถประดับเครื่องอลังการครบเสด็จประพาสอุทยาน พอเย็นลงก็เสด็จกลับพระนคร เจ้าหน้าที่ก็ทิ้งรถไว้ที่พระลาน ยังไม่ได้ถอดเครื่องประดับรถเก็บ คืนนั้นฝนตกทั้งคืน เครื่องรถชุ่มด้วยน้ำฝน เหล่าโกไลยสุนัข (คือสุนัขที่มีเจ้าของเลี้ยง) ลงจากปราสาทชั้นบนไปกัดกินหนังหุ้มรถและสายหนังที่รถจนหมด

เมื่อพระราชาทรงทราบก็กริ้ว ตรัสสั่งว่าเมื่อพบสุนัขที่ใดให้ฆ่าให้หมด พวกสุนัขก็เดือดร้อนจึงหนีไปหาพระโพธิสัตว์ เมื่อพระโพธิสัตว์รู้เรื่องก็พิจารณาว่าสุนัขภายนอกย่อมเข้าไปในเขตวังไม่ได้ ดังนั้นผู้ที่กัดกินหนังที่รถจะต้องเป็นโกไลยสุนัข พระโพธิสัตว์จะต้องจับผู้ร้ายให้ได้ จึงเดินทางไปเฝ้าพระราชา พระโพธิสัตว์ภาวนาเมตตาบารมีใครเห็นก็นึกเอ็นดู พระโพธิสัตว์วิ่งไปถึงที่พระราชาประทับอยู่แล้วทูลถาม พระราชาทรงรับว่าทรงสั่งให้ฆ่าสุนัขทั้งหมดที่ไม่มีเจ้าของ พระโพธิสัตว์ทูลว่าการปฏิบัติเช่นนี้ไม่เป็นธรรม แล้วทูลขอให้นำเหล่าโกไลยสุนัขในพระราชนิเวศน์มา ให้นำเปรียง (น้ำมันเนย) และหญ้าคามาด้วย ให้ขยำเปรียงกับหญ้าคาแล้วให้โกไลยสุนัขกิน สุนัขเหล่านั้นก็สำรอกออกมามีหนังหุ้มรถติดออกมาด้วย พระราชาพอพระทัยข้อพิสูจน์ของพระโพธิสัตว์จึงประทานเศวตฉัตรบูชา

พระโพธิสัตว์ถวายพระพรพระราชาให้ตั้งอยู่ในความไม่ประมาทและรักษาเบญจศีล แล้วถวายเศวตฉัตรคืน พระราชาประทานอภัยแก่สัตว์ทั้งปวง ประทานอาหารเป็นนิจ ทรงอยู่ในโอวาทของพระโพธิสัตว์ บำเพ็ญกุศลตลอดพระชนมายุมีทานเป็นต้น เมื่อสิ้นพระชนม์ไปเกิดในเทวโลก กุกุโรวาท (โอวาทของพญาสุนัข) ก็อยู่ในโลกจนสิ้นหมื่นปี

วิพุธ โสภวงศ์ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)