พญาหงส์ทองโพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องเนรุชาดก ฉักกนิบาต ในนิบาตชาดก

ครั้งพระเจ้าพรหมทัตครองนครพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพญาหงส์ทอง มีน้องตัวหนึ่ง หงส์ทั้งสองอาศัยอยู่ที่ภูเขาจิตรกูฏ เลี้ยงชีวิตด้วยข้าวสาลีที่เกิดขึ้นเองในป่าหิมวันต์ วันหนึ่งหงส์ทองสองพี่น้องไปหาอาหารกลับมา เห็นภูเขาทองลูกหนึ่งชื่อเนรุก็บินขึ้นไปจับยอดเขานั้น ธรรมดาสัตว์สี่เท้าสองเท้าทั้งหลายย่อมมีสีกายต่างกัน แต่เมื่อเข้าไปสู่เนรุบรรพตแล้วรัศมีของภูเขาจับกายทำให้มีสีทองทุกตัว หงส์ทองผู้น้องเห็นดังนั้นก็ถามพญาหงส์ทองโพธิสัตว์ถึงชื่อของภูเขานี้ พญาหงส์ทองบอกว่าภูเขานี้ชื่อเนรุ สัตว์ทั้งหลายที่เข้ามาอาศัยจะมีสีกายเป็นสีทองจากแสงของภูเขาเหมือนกันทั้งหมด หงส์ทองผู้น้องกล่าวว่าภูเขาเนรุไม่แบ่งจำพวกคนให้เห็นแตกต่างกัน สถานที่ใดที่มีผู้กระทำสักการะคนดีเสมอกับคนเลว คนกล้าเสมอกับคนขลาด คนขยันเสมอกับคนเกียจคร้าน ไม่จำแนกชาติตระกูล คุณสมบัติ ศีล และความรู้ ที่นั้นบัณฑิตย่อมไม่พอใจจะอยู่ ดังนั้นจึงควรไปจากเขาเนรุเสีย พญาหงส์ทองทั้งสองเจรจากันดังนี้แล้วก็บินกลับเขาจิตรกูฏ