TLD-003-2616

พรหมโฆส, พระเจ้า (ชื่อตัวละคร)

พรหมโฆสราชชาดก   ปัญญาสชาดก  

พระเจ้าพรหมโฆสเป็นตัวละครในเรื่องพรหมโฆสราชชาดก ในปัญญาสชาดก เป็นพระโพธิสัตว์ ครองเมืองกุสุมพบุรี* มีมเหสีชื่อสุนันทาเทวี*

พระเจ้าพรหมโฆสทรงปกครองเมืองด้วยเมตตาธรรม และมีความศรัทธาพระพุทธเจ้าปทุมุตตรยิ่ง จึงทรงถวายภัตตาหารอย่างดีแด่พระพุทธเจ้าปทุมุตตรและภิกษุสงฆ์เป็นเวลาต่อเนื่องถึง 16 ปี และตลอดเวลานั้นทรงอาราธนาพระพุทธเจ้าปทุมุตตรแสดงธรรมเทศนาแก่ประชาชนด้วย ทำให้มนุษย์และเทวดารวมสิบพันโกฏิที่ได้ฟังพระธรรมเทศนาบรรลุธรรมวิเศษต่างๆ กัน การกระทำของพระเจ้าพรหมโฆสทำให้พิภพของพระอินทร์ร้อน พระอินทร์จึงต้องการทดสอบความตั้งใจทำบุญกุศลของพระเจ้าพรหมโฆส โดยให้พระมาตลีแปลงกายเป็นสุนัข และพระองค์แปลงกายเป็นคนเลี้ยงสุนัขในเมืองกุสุมพบุรี สุนัขแปลงได้ส่งเสียงร้องก้องกังวาน 3 ครั้งจนชาวเมืองพากันแตกตื่น พระเจ้าพรหมโฆสได้ยินเสียงสุนัขจึงเสด็จขึ้นปราสาท 7 ชั้น ตรัสถามว่าเสียงอะไร คนเลี้ยงสุนัขแปลงตอบว่าสุนัขของตนหิวจึงร้องเสียงดัง พระเจ้าพรหมโฆสสั่งให้อำมาตย์นำข้าวมาเลี้ยงสุนัข แต่สุนัขก็ยังส่งเสียงร้องอีกเพราะยังไม่อิ่ม พระเจ้าพรหมโฆสจึงสั่งให้ชาวเมืองนำข้าวมาเลี้ยงสุนัข แต่สุนัขก็ยังส่งเสียงร้อง คนเลี้ยงสุนัขทูลว่าสุนัขยังไม่อิ่ม ขอให้ประทานคนที่อยู่ในอธรรม อันได้แก่ คนอกตัญญู คนไม่รักษาศีล 5 คนไม่ทำทาน คนรีดลูก คนไม่นับถือภิกษุ คนโกงสินค้า คนไม่ยินดีฟังธรรม มาเป็นอาหารของสุนัข

ฝ่ายสุนัขแปลงแสร้งวิ่งไล่กัดชาวเมือง จากนั้นได้แปลงเพศเป็นดรุณสุริยเทวบุตร มีเทพเป็นบริวารลอยอยู่กลางอากาศ ส่วนพระอินทร์เนรมิตวิมานหนึ่งพัน แต่ละวิมานมีนางอัปสรอยู่หนึ่งพัน และชี้ชวนให้พระเจ้าพรหมโฆสดูว่าหากผู้ใดปรารถนาทิพยสมบัติเช่นนี้ ขอให้รักษาศีล ปลูกต้นโพธิ์ สร้างพระพุทธรูป เลี้ยงดูบุตรและภรรยาตามกำลัง กตัญญูต่อบิดามารดาครูอาจารย์ ไม่ว่าร้ายสมณพราหมณ์ และดำรงตนตรงข้ามกับการประพฤติอธรรมข้างต้น เมื่อกล่าวจบแล้ว พระอินทร์ได้กำชับให้พระเจ้าพรหมโฆสรักษาศีลต่อไปอย่าได้ประมาทแล้วเสด็จกลับสู่สวรรค์ พระเจ้าพรหมโฆสจึงหมั่นทำบุญทำทานมิได้ขาด และสั่งสอนประชาชนให้อยู่ในศีลธรรมด้วย เมื่อสิ้นอายุแล้วจึงได้ไปเกิดบนสวรรค์

สุมาลี ลิ้มประเสริฐ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)