TLD-003-2633

พรหมทัต, พระเจ้า 3 (ชื่อตัวละคร)

กัจฉปชาดก 2   นิบาตชาดก  

พระเจ้าพรหมทัตเป็นตัวละครในเรื่องกัจฉปชาดก ทุกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นกษัตริย์ครองเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติในตระกูลอำมาตย์

ครั้นเจริญวัยได้ไปศึกษาศิลปศาสตร์ที่เมืองตักสิลา เมื่อเรียนสำเร็จแล้วก็กลับมาเป็นอำมาตย์แทนบิดา ทำหน้าที่สั่งสอนอรรถธรรมแด่พระเจ้าพรหมทัต พระเจ้าพรหมทัตเป็นผู้ตรัสมาก เมื่อตรัสแล้วจะไม่เปิดโอกาสให้ผู้อื่นพูด อำมาตย์โพธิสัตว์ต้องการห้าม แต่ก็ไม่มีโอกาสได้ทูล วันหนึ่งลูกหงส์ 2 ตัวชวนเต่าย้ายไปอยู่ที่เชิงเขาจิตรกูฏซึ่งมีน้ำและอาหารบริบูรณ์ โดยให้เต่าคาบกลางไม้ ส่วนหงส์คาบที่ปลายทั้ง 2 ข้าง ก่อนออกเดินทางลูกหงส์กำชับเต่าไม่ให้พูดโดยเด็ดขาด ขณะที่บินอยู่นั้น เด็กกลุ่มหนึ่งเห็นเข้าก็ทักขึ้นว่าหงส์พาเต่าบิน เต่าอดไม่ได้อ้าปากจะพูด จึงตกลงไปที่พระลานหลวง กระดองแตกเป็น 2 ส่วน สิ้นชีวิตอย่างอนาถ

พระเจ้าพรหมทัตได้ยินเสียงผู้คนพูดกันอื้ออึงจึงชวนอำมาตย์โพธิสัตว์ออกไปดู เมื่อเห็นสภาพของเต่าก็ถาม อำมาตย์โพธิสัตว์ทูลว่าหงส์ให้เต่าคาบกลางไม้แล้วพาบินไป ระหว่างนั้นเต่าได้ยินคนพูดถึงตนก็คงอดไม่ได้ อ้าปากจะพูด จึงต้องตกลงมาตายเช่นนี้ แล้วอำมาตย์โพธิสัตว์ก็ถือโอกาสสอนพระเจ้าพรหมทัตว่าบัณฑิตไม่ควรพูดเกินประมาณในเวลาที่ไม่เหมาะสม ไม่เช่นนั้นก็จะเป็นเหมือนเต่า นับแต่นั้นมาพระเจ้าพรหมทัตก็เว้นจากการตรัสมากและดำรงอยู่ในโอวาทของอำมาตย์โพธิสัตว์

กิตติชัย พินโน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)