TLD-003-2638

พรหมทัต, พระเจ้า 8 (ชื่อตัวละคร)

กิงฉันทชาดก   นิบาตชาดก  

พระเจ้าพรหมทัตเป็นตัวละครในเรื่องกิงฉันทชาดก ติงสนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นพระโพธิสัตว์ เป็นกษัตริย์ครองเมืองพาราณสี*

พระเจ้าพรหมทัตเป็นกษัตริย์ที่ทรงธรรมมาก โปรดให้ราชบุรุษทั้งหลายสมาทานอุโบสถ แต่ปุโรหิตคนหนึ่งสมาทานอุโบสถและรักษาศีลเฉพาะเวลากลางคืนเพราะในเวลากลางวันรับสินบน ตัดสินคดีความอย่างไม่เป็นธรรม วันหนึ่งหญิงผู้มีศีลคนหนึ่งมาฟ้องร้องคดีที่ศาล เมื่อรู้ว่าตนยังกลับบ้านไม่ได้ก็ตั้งใจจะสมาทานอุโบสถอยู่ ณ ที่นั้น ปุโรหิตรู้เรื่องจึงส่งมะม่วงสุกให้นางกินก่อนสมาทานอุโบสถ

เมื่อปุโรหิตสิ้นชีวิตได้ไปเกิดเป็นเวมานิกเปรตอยู่ในสวนอัมพวันซึ่งอยู่ติดกับแม่น้ำโกสิกิในป่าหิมพานต์ ด้วยผลของการตัดสินคดีความอย่างไม่เป็นธรรม ในเวลากลางวันเวมานิกเปรตจึงมีกายสูงเท่าลำตาล มีไฟติดทั่วกาย เล็บมือโตเท่าจอบ และต้องใช้เล็บนั้นจิกกินเนื้อเบื้องหลังของตน ได้รับความทุกข์ทรมานอย่างมาก แต่เมื่ออาทิตย์ตกดินร่างของเปรตจะกลายเป็นร่างทิพย์ขึ้นไปอยู่ในวิมานทองเพราะผลบุญจากการให้มะม่วงแก่หญิงที่สมาทานอุโบสถ นอกจากนั้นจะมีนางฟ้อนรำ 16,000 นางมาห้อมล้อมทำดนตรีบำเรอเพราะผลจากการสมาทานอุโบสถในเวลากลางคืน

ครั้นเวลาผ่านไปพระเจ้าพรหมทัตทรงเห็นโทษของกามารมณ์จึงออกผนวชเป็นดาบสอยู่ที่ริมฝั่งน้ำโกสิกิด้านใต้ วันหนึ่งพรหมทัตดาบสเห็นมะม่วงสุกจากสวนอัมพวันลอยน้ำมาก็ว่ายน้ำลงไปเก็บ เมื่อได้ฉันก็ติดใจในรสชาติจนไม่ปรารถนาจะฉันผลไม้อื่น พรหมทัตดาบสไปนั่งอยู่ที่ริมฝั่งน้ำ อธิษฐานว่าหากไม่ได้มะม่วงก็จะไม่ฉันสิ่งใดและจะไม่ลุกไปไหน

ครั้นถึงวันที่ 7 เทพธิดาผู้รักษาแม่น้ำเกรงว่าพรหมทัตดาบสจะมรณภาพจึงไปหา ตำหนิว่าผู้ที่ละกามคุณได้แล้วกลับยึดติดในรสตัณหาย่อมมีบาปพอกพูน แล้วเทพธิดาก็พาพรหมทัตดาบสไปที่สวนอัมพวัน นิมนต์ให้ฉันมะม่วงให้สมกับความอยาก แล้วนางก็จากไป พรหมทัตดาบสฉันมะม่วงจนอิ่มแล้วเดินเที่ยวชมสวน ได้พบเวมานิกเปรตกำลังจิกกินเนื้อของตนเองอยู่

ครั้นพระอาทิตย์ตกดินร่างของเปรตกลับกลายเป็นร่างทิพย์ มีนางฟ้อนรำบำเรอ พรหมทัตดาบสสงสัยจึงสอบถามจนรู้ว่าเวมานิกเปรตคือปุโรหิตที่ตนตั้งให้เป็นผู้พิพากษา พรหมทัตดาบสเล่าเรื่องที่ตนมาอยู่ที่สวนอัมพวัน เวมานิกเปรตรู้ความประสงค์จึงอาสานำมะม่วงสุกไปถวายทุกวันแล้วพาพรหมทัตดาบสไปส่งที่อาศรม พรหมทัตดาบสบริกรรมกสิณจนได้ฌานและอภิญญา เมื่อสิ้นชีวิตแล้วได้ไปเกิดในพรหมโลก

กิตติชัย พินโน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)