TLD-003-2649

พรหมทัต, พระเจ้า 19 (ชื่อตัวละคร)

เกฬิสีลชาดก   นิบาตชาดก  

พระเจ้าพรหมทัตเป็นตัวละครในเรื่องเกฬิสีลชาดก ทุกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นกษัตริย์ครองเมืองพาราณสี*

พระเจ้าพรหมทัตโปรดการนำคนชราหรือสัตว์พาหนะที่แก่แล้วมาแข่งขันกัน หากเป็นชายพระราชาจะให้เล่นตลก วิ่งแข่ง หรือชกต่อยกัน หากเป็นหญิงให้จับมาฟ้อนรำขับร้องประกวดกัน บางครั้งก็ให้ต่อสู้ตบตี และหากเป็นสัตว์ก็ไล่ต้อนให้วิ่งแข่งกัน จนคนและสัตว์ต่างบอบช้ำ ได้รับความทุกข์ทรมานอย่างมาก เป็นที่เวทนาแก่ผู้พบเห็น ผู้คนทั้งหลายจึงนำสัตว์ที่แก่แล้วไปซ่อนไว้ แล้วส่งบิดามารดาและผู้เฒ่าผู้แก่ไปอยู่ที่เมืองอื่น ทำให้มาตาปิตุปัฏฐานธรรมคือการปฏิบัติบำรุงบิดามารดาต้องขาดสูญไป พระโพธิสัตว์ซึ่งเสวยพระชาติเป็นท้าวสักกเทวราช (พระอินทร์) สงสัยว่าเหตุใดจึงไม่มีเทพบุรุษมาเกิดใหม่ เมื่อรู้สาเหตุก็แปลงเป็นชายชรานั่งเกวียนเก่าเทียมโคแก่บรรทุกน้ำมัน 2 หม้อมุ่งหน้าไปเมืองพาราณสี

ขณะนั้นในเมืองกำลังมีงานมหรสพ พระเจ้าพรหมทัตทรงช้างประทักษิณรอบพระนครอยู่ ชายชราแปลงจึงขับเกวียนลอยไปอยู่เหนือพระเจ้าพรหมทัต ปรากฏกายให้เห็นอยู่เพียงผู้เดียว แล้วต่อยหม้อน้ำมันให้แตกรดอาบพระเศียรตลอดพระวรกาย ทำให้พระเจ้าพรหมทัตรู้สึกสลดพระทัยและอับอายมาก ชายชราแปลงกลับร่างเป็นพระอินทร์ทรงจักรเพชร ตำหนิพระเจ้าพรหมทัตที่รังแกคนชรา พาให้คนทั้งหลายประพฤติตามอย่าง และทำให้บุตรธิดาไม่ได้ดูแลบิดามารดา พระอินทร์ขู่ว่าหากพระเจ้าพรหมทัตไม่เลิกการกระทำดังกล่าวจะถูกตัดเศียรด้วยจักรเพชร แล้วพระอินทร์ก็สั่งสอนเรื่องคุณของบิดามารดาและผลของการอ่อนน้อมต่อผู้เจริญวัย

นับแต่นั้นมาพระเจ้าพรหมทัตก็เลิกการละเล่นดังกล่าว เมื่อสิ้นพระชนม์ก็ได้ไปเกิดตามผลกรรมของตน

กิตติชัย พินโน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)