โกณฑัญเศรษฐีเป็นตัวละครในเรื่องนกกระจาบกลอนสวด สำนวนที่ 1   เป็นเศรษฐีแห่งบ้านจันทคามใกล้เมืองพาราณสี  มีนางเขมา*เป็นภรรยา มีบุตรรูปงามและเฉลียวฉลาดชื่อสรรพสิทธิ* ซึ่งเพิ่งเรียนจบศิลปศาสตร์จากเมืองตักศิลา  เสนาจากเมืองพาราณสีเห็นว่าสรรพสิทธิมีรูปร่างลักษณะเป็นที่พึงใจ จึงถามเศรษฐีว่าเป็นลูกใคร  เมื่อรู้ว่าเป็นลูกของโกณฑัญเศรษฐี  จึงนำความเรื่องพระสรรพสิทธิไปทูลท้าวพรหมทัต* พระองค์จึงสั่งเสนาให้ไปบอกโกณฑัญเศรษฐีเพื่อขอให้พระสรรพสิทธิไปพูดกับนางสุวรรณเกสร* ซึ่งไม่ยอมพูดกับชายใดตั้งแต่เด็ก 

 

ตอนท้ายเรื่องกล่าวว่าโกณฑัญเศรษฐีกลับชาติมาเกิดเป็นพุทธบิดาคือพระเจ้าสุทโธทนะ  ส่วนนางเขมากลับชาติมาเกิดเป็นพุทธมารดาคือพระนางสิริมหามายา