พระนารายณ์เป็นตัวละครในเรื่องเฉลิมไตรภพ เป็นหนึ่งในมหาเทพ 4 พระองค์ที่มีบทบาทสำคัญในการสร้างไตรภพและวางระบบของจักรวาล

เมื่อสิ้นอันตรากัปโลกถูกเพลิงเผาผลาญ ทวยเทพอินทร์พรหมแปลงเป็นผงคลีหนีไอร้อนไปอยู่ยังพรหมโลก เมื่อไฟดับลงหลังจากไหม้จนสิ้นเชื้อเพลิง ได้เกิดภพจักรวาล แผ่นดิน และน้ำ แล้วจึงเกิดพระอิศวร* พระอุมา* พระพรหมธาดา* และพระนารายณ์ตามลำดับ มหาเทพทั้งสี่ทรงปรึกษาหารือและร่วมกันสร้างสิ่งทั้งหลาย อันมีความสำคัญในการดำรงอยู่และดำเนินไปของโลก ทรงกำหนดวันคืน การนับเวลา ปี เดือน วัน สิบสองราศี* ศักราช มาตรา และบันดาลให้เกิดสิบสองนักษัตร* ทรงกำหนดสัตว์ประจำแต่ละนักษัตร และชื่อที่ใช้เรียกปีนักษัตรนั้นๆ ทั้งทรงร่วมกันทำพิธีชุบเทพนพเคราะห์ ดังตัวอย่าง ทรงชุบพระจันทร์* ทั้งสี่เทวฤทธิ์ทรง ประน้ำทิพย์ลง เป็นองค์เทเวศร์โสภา ให้นามชื่อพระจันทรา ให้พักเบญจา ที่สองให้ต้องตามวัน

ยามมีภัยในไตรภพ พระนารายณ์ทรงมีภาระหน้าที่สำคัญในการปราบผู้สร้างความเดือดร้อนให้แก่สามโลก ดังเหตุการณ์ครั้งหนึ่งซึ่งยักษ์เหมหิรัญ*จะม้วนแผ่นดิน พระอิศวรมีพระบัญชาให้พระนารายณ์สังหารยักษ์ตนนี้เสีย เมื่อภารกิจการสร้างโลกและจักรวาลเสร็จสิ้น พระนารายณ์ก็เสด็จกลับเกษียรสมุทร