พราหมณ์บูชาไฟเป็นตัวละครในเรื่องนังคุฏฐชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นพระโพธิสัตว์

ในสมัยพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพราหมณ์ในอุทิจจตระกูล วันที่พราหมณ์โพธิสัตว์เกิด บิดามารดาได้นำไฟกำเนิดมาตั้งไว้ เมื่อบุตรชายอายุ 16 ปี บิดามารดากล่าวว่าได้เก็บรักษาไฟในวันเกิดบูชาไว้ให้ ถ้าบุตรอยากครองเรือนก็ให้เรียนไตรเพทจะได้ไปเกิดในพรหมโลก หรือไม่ก็ให้เดินเข้าป่าไปบูชาไฟ พราหมณ์โพธิสัตว์เลือกที่จะออกไปสร้างอาศรมบูชาไฟอยู่ในป่า

วันหนึ่งพราหมณ์โพธิสัตว์ได้โคที่คนถวายเป็นทักษิณาทานในปัจจันตคามจึงจูงโคนั้นไปอาศรม คิดว่าจะฆ่าโคทำพลีกรรมให้ไฟกินเนื้อโค แต่ไม่มีเกลือ ไฟผู้เจริญอาจไม่ชอบจึงผูกโคไว้แล้วกลับบ้านเพื่อหาเกลือ ทางด้านอาศรม นายพรานหลายคนมาเห็นโคผูกอยู่ก็ฆ่าเสีย ย่างเนื้อโคแล้วเอาไปหมด เหลือแต่หนัง แข้ง และหาง

เมื่อพราหมณ์โพธิสัตว์กลับมาก็คิดว่าไฟผู้เจริญไม่อาจรักษาโคไว้ได้ ไหนเลยจะรักษาตนได้ การบำเรอบูชาไฟไม่มีประโยชน์อะไรเลย คงจะไม่ได้บุญกุศล พราหมณ์โพธิสัตว์จึงกล่าวว่า เนื้อโคไม่มีแล้ว ไฟผู้เจริญจงรับแต่หาง แข้ง และหนังเถิด แล้วโยนส่วนของโคนั้นเข้ากองไฟ พราหมณ์ผู้บูชาไฟดับไฟด้วยน้ำและบวชเป็นฤๅษี ได้อภิญญาสมาบัติ เมื่อสิ้นอายุก็ไปเกิดในพรหมโลก