พระเจ้าโกศลราชเป็นตัวละครในเรื่องมณิกุณฑลชาดก ปัญจกนิบาต ในนิบาตชาดก
พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพระเจ้าพาราณสี*แห่งแคว้นกาสี* อำมาตย์ผู้หนึ่งคิดร้ายชักนำพระเจ้าโกศลราชมาตีแคว้นกาสีและจับพระเจ้าพาราณสีขังไว้ พระเจ้าพาราณสีทรงกระทำฌานสมาบัติลอยอยู่บนอากาศ พระเจ้าโกศลราชทอดพระเนตรเห็นก็เกิดความหวาดหวั่น ตรัสถามว่าเหตุใดพระเจ้าพาราณสีจึงไม่ทรงเดือดร้อนเมื่อสูญเสียผู้คนและโภคสมบัติมีกุณฑลแก้วมณีเป็นต้น
พระเจ้าพาราณสีโพธิสัตว์ตรัสว่าโภคสมบัตินั้นเมื่อบังเกิดแล้วย่อมเสื่อมสิ้นไป มีลาภย่อมเสื่อมลาภ มียศย่อมเสื่อมยศ เมื่อรู้แจ้งดังนี้พระองค์จึงไม่เศร้าโศกเดือดร้อน นอกจากนี้พระเจ้าพาราณสียังทรงติเตียนพระเจ้าโกศลราชว่าผู้เป็นกษัตริย์ควรพิจารณาเหตุที่ควรและไม่ควรก่อนแล้วจึงกระทำ พระเจ้าโกศลราชทรงฟังก็ตรัสขอโทษและมอบราชสมบัติคืนแก่พระเจ้าพาราณสี
นามานุกรม