TLD-003-2900

พลายชุมพล (ชื่อตัวละคร)

เสภา ขุนช้างขุนแผน  

พลายชุมพลเป็นตัวละครในเสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน เป็นบุตรของขุนแผน*กับนางแก้วกิริยา* เกิดขณะที่ขุนแผนกำลังเตรียมทัพไปรบเชียงใหม่ครั้งที่ 2 จึงได้ชื่อว่าพลายชุมพล

เมื่อขุนแผนชนะศึกเชียงใหม่ ได้รับแต่งตั้งเป็นเจ้าเมืองกาญจนบุรี พาครอบครัวย้ายไปเมืองกาญจนบุรี พลายชุมพลไม่ได้ตามไปด้วยเพราะนางทองประศรี*ผู้เป็นย่าขอไว้เลี้ยง พลายชุมพลจึงอยู่กับพลายงาม*หรือพระไวย*ที่กรุงศรีอยุธยา พลายชุมพลถูกนางสร้อยฟ้า*ภรรยาคนหนึ่งของพระไวยใส่ร้ายว่าเป็นชู้กับนางศรีมาลา*ภรรยาอีกคนหนึ่ง พระไวยกำลังถูกเสน่ห์นางสร้อยฟ้าจึงหลงเชื่อไล่ทุบตีพลายชุมพล พลายชุมพลตัดสินใจหนีจากอยุธยาไปหาพ่อแม่ที่กาญจนบุรี และหนีต่อไปหาพระยาสุโขทัย*ผู้เป็นตาและยายที่สุโขทัย บวชเป็นเณรได้เรียนอักษรขอม อักษรไทยจนแปลคัมภีร์ได้

วันหนึ่งเณรชุมพลกวาดลานวัด มีขอมดำดินเมืองหงสาวดีผุดขึ้นมา ในมือถือลานทอง แล้วถามปริศนารามัญ เณรชุมพลตอบได้ ขอมจึงให้ลานทอง เณรชุมพลได้ “เรียนวิชาในลานชำนาญใจ ล่องหนหายตัวได้ดังปรารถนา อยู่คงสารพัดศาสตรา ดำพสุธาก็ได้ดังใจปอง” คืนหนึ่งเณรชุมพลคิดถึงพ่อแม่ จึงผูกหุ่นพยนต์เป็นยักษ์ถือจดหมายไปให้ขุนแผนที่เมืองกาญจนบุรีถามทุกข์สุขของทุกคน ขุนแผนเขียนจดหมายตอบและชักชวนให้เณรชุมพลปลอมตัวเป็นมอญใหม่ชื่อสมิงพัตรา*ทำทีว่าจะยกทัพจะไปตีกรุงศรีอยุธยาเพื่อแก้แค้นพระไวยที่ล่วงเกินตน

เณรชุมพลจึงสึกแล้วไปลาตายาย ตาให้ม้ากะเลียว*และดาบชนะไพรี*เป็นอาวุธ พระพันวษา*ให้พระไวยออกไปรับศึกแล้ว พลายชุมพลช่วยขุนแผนปราบเถรขวาด*หมอทำเสน่ห์ของนางสร้อยฟ้า ทำให้พระไวยได้สติคลายจากมนตร์เสน่ห์กลับมาครองคู่กับศรีมาลา ส่วนนางสร้อยฟ้าก็ถูกเนรเทศไป ต่อมาเถรขวาดคิดแค้นพลายชุมพลจึงแปลงเป็นจระเข้อาละวาดชาวบ้านริมน้ำมาตามทางจนถึงกรุงศรีอยุธยา พลายชุมพลรับอาสาปราบจระเข้ได้สำเร็จ สมเด็จพระพันวษาแต่งตั้งพลายชุมพลเป็นหลวงนายฤทธิ์*

ศันสนีย์ วีระศิลป์ชัย 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)