ท้าวพัทไภยเป็นตัวละครในบทละครเรื่องวงศเทวราช (ฉบับหลวงพัฒนพงศ์ภักดี)  เป็นอสูรผู้เป็นใหญ่ในพิภพบาดาล  มีสหายคือท้าวสาตราสูร*อนุชาของท้าวมหานพสูร*เจ้าเมืองสมุทคีรี*

ครั้งที่ท้าวสาตราสูรอาสาท้าวมหานพสูรทำศึกกับวงศเทวราช*แล้วพ่ายแพ้  ได้แทรกแผ่นดินหนีไปขอความช่วยเหลือจากท้าวพัทไภยผู้เป็นสหาย  ท้าวพัทไภยออกอุบายว่าตนจะแปลงกายเป็นนางฟ้านำช่อดอกไม้ไปถวายวงศเทวราช  โดยบอกว่าเป็นช่อดอกไม้ที่พระมารดาเทพมนทา*ซึ่งอยู่บนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ประทานมาให้ด้วยความคิดถึงโอรส  ส่วนท้าวสาตราสูรนั้นให้แปลงกายเป็นเรไรแทรกอยู่ในกลีบดอกไม้  ครั้นถึงยามราตรีเมื่อวงศเทวราชบรรทมหลับให้ท้าวสาตราสูรออกมาจากกลีบดอกไม้  แล้วลักพาวงศเทวราชมาหาตน  หลังจากนางฟ้าแปลงนำดอกไม้ไปถวายวงศเทวราชแล้วก็เหาะขึ้นไปซ่อนตัวอยู่ในกลีบเมฆในร่างของอสูร  รอท้าวสาตราสูรตามที่ได้ตกลงกัน

ท้าวสาตราสูรออกจากกลีบดอกไม้  กลายร่างเป็นอสูรอุ้มวงศเทวราชซึ่งถูกสะกดให้หลับใหลจากแท่นบรรทม  สังขปัด*วานรทหารเอกของวงศเทวราชได้เข้ามาขัดขวางได้ทันท่วงที  และชิงวงศเทวราชคืนมาได้  ท้าวสาตราสูรซึ่งปราศจากอาวุธที่จะต่อสู้กับบรรดาบริวารของวงศเทวราชก็ถูกจับมัดลากไปไว้หน้าพลับพลา

ฝ่ายท้าวพัทไภยคอยท้าวสาตราสูรไม่เห็นกลับมาจึงเหาะออกจากกลีบเมฆ  เห็นสหายถูกจองจำอยู่หน้าพลับพลาก็ร่ายเวทแปลงกายเป็นวานรปะปนอยู่กับพลวานรของวงศเทวราช  ส่วนท้าวสาตราสูรซึ่งรู้สึกอับอายที่ถูกพลวานรจับมัดและโศกเศร้าคิดถึงมเหสีก็สลบไป  วานรผู้คุมคิดว่าตายจึงไปทูลวงศเทวราช   วงศเทวราชให้ถอดโซ่ตรวนและตัดเศียรเสียบประจาน  ท้าวพัทไภยในร่างวานรแปลงซึ่งรู้เห็นเหตุการณ์โดยตลอด  ได้เข้าร่วมขบวนที่ยกศพท้าวสาตราสูรมาสนามรบ  เมื่อสังขปัดสั่งให้วางศพลง  ท้าวพัทไภยก็แอบเข้าไปใกล้ร่างท้าวสาตราสูร  คืนร่างจากวานรเป็นอสูร  และร่ายเวทปลุกท้าวสาตราสูรให้ฟื้นขึ้น  สังขปัดเห็นดังนั้นก็เนรมิตกายใหญ่เท่าภูเขา  มี 4 พักตร์  8 กร  ใช้พระขรรค์และตรีกรดสังหารท้าวพัทไภยและท้าวสาตราสูร  แล้วตัดเศียรตัดกรเสียบประจานไว้ริมทาง