พาราณสีเศรษฐีเป็นตัวละครในเรื่องเอกปทชาดก ทุกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นพระโพธิสัตว์

ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติในตระกูลเศรษฐี เมื่อเจริญวัยได้สืบตำแหน่งเศรษฐีต่อจากบิดา วันหนึ่งบุตรถามเศรษฐีโพธิสัตว์ถึงอุบายที่จะทำให้สำเร็จประโยชน์ทั้งปวง เศรษฐีโพธิสัตว์บอกว่าความเพียรของผู้มีปัญญาเป็นหนทางที่จะทำให้สำเร็จประโยชน์ทั้งหลาย เพราะมีศีลและขันติกำกับอยู่ ความเพียรนั้นจะทำให้มิตรสหายเป็นสุข ทำให้เหล่าศัตรูเป็นทุกข์ บุตรเศรษฐีโพธิสัตว์ก็ปฏิบัติตามคำสอนของบิดาตลอดชีวิต