TLD-003-3107

โพธิดาบส (ชื่อตัวละคร)

จุลลโพธิชาดก   นิบาตชาดก  

โพธิดาบสเป็นตัวละครในเรื่องจุลลโพธิชาดก ทสกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นพระโพธิสัตว์

ในสมัยพระเจ้าพรหมทัต*แห่งกรุงพาราณสี* พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นบุตรของพราหมณ์ มีชื่อว่าโพธิ เมื่อเจริญวัยได้ไปศึกษาศิลปศาสตร์ที่เมืองตักสิลา ครั้นสำเร็จการศึกษาก็เดินทางกลับบ้าน

ต่อมาได้แต่งงานกับหญิงที่บิดามารดาจัดหาให้ แม้ภรรยาของโพธิกุมารจะมีรูปโฉมงดงาม แต่ทั้งสองก็ไม่ปรารถนาจะอยู่ด้วยกันฉันสามีภรรยา จึงพากันออกบวชเป็นดาบสอยู่ในป่าหิมพานต์ 10 ปีต่อมาก็ออกเดินทางท่องเที่ยวไปตามชนบท และได้มาพักอยู่ที่อุทยานในกรุงพาราณสี วันหนึ่งพระเจ้าพรหมทัตประพาสอุทยาน เห็นนักบวชทั้งสองอยู่ด้วยกัน พระองค์ทรงปฏิพัทธ์นางดาบสินี จึงเข้าไปตรัสถามว่าทั้งสองมีความสัมพันธ์กันฉันใด โพธิดาบสทูลว่าตนเคยแต่งงานกันครั้งเป็นคฤหัสถ์ พระเจ้าพรหมทัตตรัสว่าถ้าพระองค์จะพานางไปโดยพลการพระดาบสจะว่าอย่างไร โพธิดาบสทูลว่าตนจะหักห้ามความโกรธมิให้เกิดขึ้น พระเจ้าพรหมทัตจึงพานางเข้าวัง

ส่วนนางดาบสินีก็คร่ำครวญถึงความไม่เป็นธรรม แม้พระเจ้าพรหมทัตตรัสว่าจะทรงตั้งนางให้เป็นใหญ่นางก็ไม่ไยดี นางกลับแสดงคุณของการบวชและโทษของยศถาบรรดาศักดิ์ถวาย พระเจ้าพรหมทัตจึงประจักษ์ว่านางดาบสินีเป็นคนดีมีศีลธรรม แต่ให้กักนางไว้ก่อน พระเจ้าพรหมทัตทรงแคลงพระทัยว่าพระดาบสไม่โกรธจริงดังพูดหรือไม่ จึงเสด็จไปที่อุทยาน ทรงพบโพธิดาบสกำลังนั่งเย็บจีวรอยู่อย่างนิ่งสงบ ก็เข้าพระทัยว่าโพธิดาบสโกรธที่พระองค์พานางดาบสินีไป ดังนั้นที่เคยทูลตนว่าไม่โกรธนั้นเป็นเพียงการแอบอ้าง โพธิดาบสได้แสดงธรรมถึงโทษของความโกรธ เมื่อพระเจ้าพรหมทัตได้สดับก็มีพระสติได้คิด จึงพานางดาบสินีมาส่งคืน เมื่อนางถึงแก่มรณภาพ โพธิดาบสก็กลับไปยังป่าหิมพานต์ บำเพ็ญฌานพรหมวิหาร 4 จนได้ไปเกิดในพรหมโลก

สายวรุณ น้อยนิมิตร , ยุพร แสงทักษิณ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)