TLD-003-3133

ภรุราช, พระเจ้า (ชื่อตัวละคร)

ภรุชาดก   นิบาตชาดก  

พระเจ้าภรุราชเป็นตัวละครในเรื่องภรุชาดก ทุกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นกษัตริย์ครองแคว้นภรุ*

วันหนึ่งพระโพธิสัตว์ซึ่งเสวยพระชาติเป็นดาบสพาศิษย์ 500 ตนไปบิณฑบาตที่แคว้นภรุ เมื่อได้ภัตตาหารแล้วก็ไปฉันที่ต้นไทรทางประตูเมืองด้านทิศเหนือ ครั้นเวลาผ่านไปประมาณครึ่งเดือน ดาบสอีกคณะหนึ่งก็พาศิษย์ 500 ตนมาบิณฑบาตที่เมืองนี้และพากันไปฉันภัตตาหารที่ต้นไทรทางประตูทิศใต้ ดาบสทั้ง 2 คณะพักอยู่จนสมควรแก่เวลาแล้วก็กลับไปยังป่าหิมพานต์ ต่อมาดาบสคณะที่ 2 อยากอาหารที่มีรสเปรี้ยวและรสเค็มจึงพาศิษย์ไปบิณฑบาตในเมืองอีก ครั้นเห็นต้นไทรทางประตูทิศใต้ที่เคยอาศัยมาก่อนนั้นเหี่ยวแห้งเหลือเพียงลำต้นและกิ่ง จึงพากันไปฉันภัตตาหารที่ต้นไทรข้างประตูทิศเหนือแทน ฝ่ายคณะของดาบสโพธิสัตว์เมื่อมาบิณฑบาต เห็นว่าต้นไทรที่ตนเคยอาศัยนั้นมีดาบสคณะอื่นอยู่จึงบอกว่าต้นไทรนั้นเป็นของพวกตน ดาบสคณะที่ 2 แย้งว่าตนมาถึงก่อนจึงเป็นเจ้าของต้นไทร ดาบสทั้ง 2 คณะต่างทุ่มเถียงกันไม่เป็นที่ยุติ จึงพากันไปเฝ้าพระเจ้าภรุราชให้เป็นผู้ตัดสิน

พระเจ้าภรุราชตัดสินให้คณะของดาบสโพธิสัตว์เป็นเจ้าของต้นไทรเพราะเป็นผู้อยู่เดิม ดาบสคณะที่ 2 ไม่ยอมแพ้ เมื่อเล็งทิพยจักษุเห็นรถคันหนึ่งจึงไปนำมาถวายพระเจ้าภรุราช พระเจ้าภรุราชกลับคำตัดสินให้ดาบสทั้ง 2 คณะเป็นเจ้าของต้นไทรร่วมกัน ฝ่ายคณะดาบสโพธิสัตว์จึงไปนำกงจักรแก้วซึ่งเหมาะกับรถไปถวายเป็นสินบนบ้าง พระเจ้าภรุราชก็กลับคำตัดสินให้คณะของดาบสโพธิสัตว์เป็นเจ้าของต้นไทร ดาบสทั้ง 2 คณะจึงคิดได้ว่าพระเจ้าภรุราชเป็นคนกลับกลอก ไม่ยุติธรรม ก็เกิดสังเวชสลดใจ หวนคิดว่าพวกตนสละวัตถุกามและกิเลสกามมาบวชเป็นบรรพชิต ไม่ควรวิวาทกันเพราะต้นไม้ และไม่ควรติดสินบนเพราะคนทั้งหลายจะติเตียนได้ แล้วเหล่าดาบสก็พากันกลับป่าหิมพานต์ ฝ่ายเทวดาผู้รักษารัฐมณฑลรู้ว่าพระเจ้าภรุราชไม่ทรงตั้งอยู่ในความยุติธรรม ทำให้ผู้มีศีลทะเลาะวิวาทกัน ก็บันดาลให้แคว้นภรุซึ่งกว้างใหญ่ถึง 300 โยชน์จมหายไป

กิตติชัย พินโน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)